Lipiec 2, 2020 
Okres około połowy roku jest czasem planowania i uchwalania budżetów na rok przyszły wielu instytucji. Tak sytuacja dotyka także Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Jednak w tym przypadku przyszłoroczny plan finansowy opracowywany jest w cieniu konfliktu jaki toczy się wokół Rady, która ma nadzorować jego działania.
Generalnie panujący stan epidemii spowodował, iż terminy przedstawiania założeń makroekonomicznych przygotowywanych przez resort finansów został przesunięty na koniec lipca. Tym niemniej plan dotyczący finansowania NFZ ma być gotowy, jak przekonują urzędnicy resortu zdrowia, już do końca czerwca 2020 roku.
Założenia do planu pokazują prognozowaną sytuację gospodarczą w naszym kraju. Mowa jest tam chociażby o takich wielkościach, jak przewidywana stopa bezrobocia czy też poziom średniego wynagrodzenia w gospodarce.
Jednakże sam plan finansowy NFZ został tak naprawdę przygotowany bez tej wiedzy. Urzędnicy mieli prawo tak uczynić, gdyż akurat wysokość nakładów na zdrowie jest dokładnie określona i wynika wprost z ustawy.
Otóż zgodnie z obowiązującym stanem prawnym wysokość nakładów na zdrowie nie jest zależna jedynie od wysokości składki zdrowotnej, lecz jest to sztywno określony poziom PKB. W oku 2021 ma to być dokładnie 5,3% PKB i to liczone od tego sprzed 2 lat, czyli 2019 roku.
Pierwsze szacunki GUS, dotyczące właśnie wielkości PKB za rok 2019, oscylują wokół poziomu 2.273,6 mld zł. Tym samym oznacza to, iż nakłady na zdrowie powinny wynieść ponad 120 mld zł. Taka kwota jest wyjątkowo duża (rok 2019 był dobry pod względem stanu gospodarki i jej rozwoju) i stanowi znaczny wzrost w porównaniu do tegorocznej, wynoszącej 93 mld zł.
Należy w tym miejscu zauważyć, iż choć NFZ ma te pieniądze zagwarantowane ustawowo, to dla budżetu stanowić one będą nie lada wyzwanie. Taka konstrukcja powoduje bowiem, iż w roku przyszłym, gdzie gospodarka będzie borykać się jeszcze ze skutkami kryzysu wywołanego epidemią, nakłady na służbę zdrowia będą wyjątkowo wysokie. Tym samym planowana wstępnie dotacja do NFZ na poziomie 7 mld zł może okazać się wielce niewystarczająca, choćby ze względu na spory spadek spływu składek na ubezpieczenia społeczne.
Generalnie, przez ten ustawowo zagwarantowany sposób liczenia, sprawia on wrażenie przeszacowanego, nie biorącego pod uwagę aktualnej sytuacji gospodarczej kraju.
Jak zauważa Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich, członek rady małopolskiego NFZ, plan finansowy tegoż funduszu jest ustalany w oparciu o sporządzoną co roku prognozę wydatków na kolejne 3 lata, która tak naprawdę powinna zostać zaktualizowana. Powodem takowej aktualizacji winny być chociażby ustawowe podwyżki płac w placówkach służby zdrowia, czy też znacznie gorszy spływ składek spowodowany epidemią.
Jednakże plan przyszłorocznych wydatków to nie jedyny dokument tego rodzaju, który w przeciągu kilku dni ma ujrzeć światło dzienne. Opracowywany jest bowiem również projekt zmian wydatków NFZ na rok obecny, sprawozdanie wykonania z działalności funduszu, jak i realizacji planu finansowego za rok poprzedni.
I wszystkie tego typu dokumenty funduszu opiniować powinna Rada Funduszu, będąca organem doradczo-kontrolującym. Problem jednak w tym, iż w marcu 2020 roku jej działalność wygasła, a do tej pory nie powołano nowej. Członków owej Rady powołuje minister zdrowia i z nieoficjalnych informacji wynika, iż zamierza on dokonać tam pewnych zmian osobowych.
Otóż w skład tego ciała doradczo-kontrolnego wchodzą:
Urzędnicy resortu zdrowia postulowali, by wszyscy przedstawili o jednego kandydata więcej, by można było dokonać wyboru. Jednakże sprzeciwili się temu przedstawiciele RDS, twierdząc, iż byłoby to niezgodne z ustawą, jak i ingerencją resortu zdrowia w działalność organu kontrolnego.
Jak zauważa Marek Wójcik, skład Rady Funduszu jest rzeczywiście przedmiotem sporów. Jednakże jego zdaniem, dopóki nie zostanie wyłoniony nowy jej skład, nadal działa stara Rada, pomimo, iż jej kadencja upłynęła.
Ponadto, nawet jak nie uda się powołać nowej Rady, to plan finansowy NFZ można i tak przyjąć, gdyż zgodnie z przepisami, jeśli w ciągu 14 dni od jego opublikowania nie zostaną zgłoszone uwagi, wówczas można go zatwierdzić.
Jednocześnie jednak przepisy dotyczące zasad opracowywania i przygotowania planu finansowego NFZ ulegają ciągłym zmianom wskutek wejścia w życie kolejnych odsłon tarcz antykryzysowych. Jest to chociażby spowodowane tym, iż budżet NFZ może zostać zasilony przez Fundusz Przeciwdziałania COVID-19, a tym samym prezes NFZ winien mieć pewną elastyczność w dysponowaniu środkami finansowymi.
Otóż zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2019 r., poz. 1373 ze zm.) prace nad budżetem NFZ na kolejny rok powinny toczyć się w czerwcu. Ich podstawą winny być prognozy przychodów na kolejne 3 lata, sporządzane przez prezesa NFZ w porozumieniu z ministrami zdrowia oraz finansów, jak i corocznej prognozy kosztów na podstawie informacji przekazywanych przez dyrektorów oddziałów wojewódzkich NFZ.
Do dnia 1 lipca prezes NFZ przedstawia plan finansowy Radzie Funduszu i sejmowym komisjom zdrowia oraz finansów publicznych. Z kolei do 15 lipca ów plan powinien trafić do ministra zdrowia, który w porozumieniu z ministrem finansów winien go zatwierdzić do końca lipca.
Jeśli jednak prezes NFZ nie przekaże planu w terminie, wówczas ustalają go, w drodze zarządzenia, szefowie resortu zdrowia i finansów.
Podsumowując, mamy obecnie do czynienia z planem NFZ, gdzie przewidywany jest znaczny wzrost nakładów na zdrowie, niewspółmiernie duży w porównaniu z sytuacją finansową budżetu kraju po kryzysie. Tyle, że taka wielkość nakładów wynika wprost z ustawy i jako taka nie podlega zmianom. Do tego niestety w tle jest poważny konflikt dotyczący powołania nowego składu Rady Funduszu, mającej za zadanie opiniować przyszłoroczne plany finansowe NFZ. Czy i jak uda się ten obecny kryzys rozwiązać, tego na chwilę obecną nie da się przewidzieć.
Przychodnia PRAMED Sp. z o.o.
aleja Wyzwolenia 7
70-552 Szczecin
