Polaków w Wielkiej Brytanii często zatrudnia się w sektorach o podwyższonym ryzyku zdrowotnym, takich jak budownictwo, przemysł czy sprzątanie. Choroba zawodowa może znacząco wpłynąć na jakość życia i zdolność do pracy, dlatego warto znać swoje prawa i zawalczyć o odszkodowanie za chorobę zawodową.
Ten artykuł wyjaśnia, jak rozpoznać chorobę zawodową, dochodzić swoich praw i uzyskać należne odszkodowanie w brytyjskim systemie prawnym.
Czym jest choroba zawodowa według prawa brytyjskiego?
Brytyjskie prawo definiuje chorobę zawodową jako schorzenie powstałe w wyniku narażenia na szkodliwe czynniki w miejscu pracy. W przeciwieństwie do wypadków, które są nagłymi zdarzeniami, choroby zawodowe rozwijają się stopniowo, często przez wiele lat pracy w szkodliwych warunkach.
Aby schorzenie zostało uznane za chorobę zawodową, muszą być spełnione określone kryteria:
- istnieje bezpośredni związek przyczynowy między wykonywaną pracą a chorobą
- ryzyko zachorowania na dane schorzenie jest znacząco wyższe w danym zawodzie niż w populacji ogólnej
- narażenie na szkodliwe czynniki w miejscu pracy było wystarczająco długie i intensywne, aby wywołać chorobę
Najczęstsze choroby zawodowe wśród polskich pracowników w UK
Statystyki pokazują, że polscy pracownicy w UK szczególnie często zapadają na określone choroby zawodowe, co wynika z branż, w których najczęściej znajdują zatrudnienie. Świadomość typowych zagrożeń dla swojego zawodu pomaga w profilaktyce i wczesnym rozpoznaniu potencjalnych problemów zdrowotnych.
Do najczęstszych chorób zawodowych należą:
- zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego (bóle kręgosłupa, zespół cieśni nadgarstka, zapalenie ścięgien)
- choroby płuc (pylica płuc, astma zawodowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc)
- choroby skóry (kontaktowe zapalenie skóry, egzema)
- utrata słuchu spowodowana hałasem
- zespół wibracyjny
- choroby związane ze stresem zawodowym (wypalenie zawodowe, depresja)
- choroby zakaźne (wśród pracowników służby zdrowia)
- nowotwory zawodowe (np. międzybłoniak opłucnej u osób narażonych na azbest)
Sektory wysokiego ryzyka i związane z nimi choroby zawodowe
Niektóre branże stwarzają szczególnie wysokie ryzyko rozwoju chorób zawodowych ze względu na specyfikę wykonywanych zadań i obecność szkodliwych czynników. Polacy często pracują właśnie w takich sektorach, co zwiększa ich narażenie na problemy zdrowotne związane z pracą.
Sektory wysokiego ryzyka i typowe dla nich schorzenia:
- budownictwo – choroby układu oddechowego, uszkodzenia słuchu, zespół wibracyjny, choroby skóry, urazy kręgosłupa
- przemysł wytwórczy – choroby układu mięśniowo-szkieletowego, utrata słuchu, choroby płuc
- rolnictwo – astma, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, choroby skóry, zoonozy
- sprzątanie i utrzymanie czystości – problemy skórne, choroby układu oddechowego, urazy kręgosłupa
- służba zdrowia – choroby zakaźne, urazy kręgosłupa, zespół przewlekłego zmęczenia
- transport i logistyka – choroby kręgosłupa, żylaki, problemy z krążeniem
- gastronomia – oparzenia, choroby skóry, problemy kręgosłupa
Obowiązki pracodawcy w zakresie profilaktyki chorób zawodowych
Brytyjskie prawo nakłada na pracodawców szereg obowiązków związanych z ochroną zdrowia pracowników. Znajomość tych obowiązków jest kluczowa, ponieważ ich nieprzestrzeganie może stanowić podstawę do roszczeń odszkodowawczych w przypadku rozwoju choroby zawodowej.
Do głównych obowiązków pracodawcy należą:
- przeprowadzanie regularnych ocen ryzyka zawodowego
- wdrażanie odpowiednich środków kontroli ryzyka
- zapewnienie właściwych środków ochrony indywidualnej (bez dodatkowych opłat)
- organizowanie szkoleń BHP i informowanie o zagrożeniach
- przeprowadzanie badań lekarskich pracowników narażonych na szczególne ryzyko
- monitorowanie stanu zdrowia pracowników
- zgłaszanie przypadków chorób zawodowych do odpowiednich instytucji (RIDDOR)
- prowadzenie rejestru narażenia na substancje niebezpieczne
Sygnały ostrzegawcze – jak rozpoznać chorobę zawodową?
Wczesne rozpoznanie symptomów choroby zawodowej ma kluczowe znaczenie dla skutecznego leczenia i dochodzenia odszkodowania. Niestety, wiele chorób zawodowych rozwija się powoli, a ich objawy bywają niespecyficzne lub mylone z innymi schorzeniami.
Na co zwrócić uwagę:
- objawy, które nasilają się w pracy i ustępują lub zmniejszają się podczas dni wolnych
- dolegliwości podobne do tych, na które skarżą się również współpracownicy
- symptomy, które pojawiły się po zmianie stanowiska pracy lub wprowadzeniu nowych materiałów
- pogorszenie istniejących wcześniej problemów zdrowotnych po rozpoczęciu pracy w nowym miejscu
- nietypowe objawy dla swojego wieku i ogólnego stanu zdrowia
- objawy zgodne z typowymi chorobami zawodowymi dla danego sektora
Procedura zgłaszania chorób zawodowych w UK
Brytyjski system przewiduje określoną procedurę zgłaszania i uznawania chorób zawodowych. Prawidłowe przejście przez ten proces jest kluczowe zarówno dla otrzymania odpowiedniego leczenia, jak i dla późniejszego dochodzenia odszkodowania.
Krok po kroku:
- Wizyta u lekarza – poinformuj lekarza o swoich objawach i podejrzeniu, że mogą być związane z pracą.
- Zgłoszenie pracodawcy – poinformuj pracodawcę o zdiagnozowanej lub podejrzewanej chorobie zawodowej. W większych firmach zgłoszenie należy kierować do działu BHP lub HR.
- Raport RIDDOR – pracodawca ma obowiązek zgłosić poważne choroby zawodowe do Health and Safety Executive (HSE) poprzez system RIDDOR (Reporting of Injuries, Diseases and Dangerous Occurrences Regulations).
- Ocena medyczna – w niektórych przypadkach konieczne jest skierowanie do lekarza medycyny pracy lub specjalisty.
- Potwierdzenie choroby zawodowej – oficjalne uznanie schorzenia za chorobę zawodową przez odpowiednie instytucje medyczne.
Rodzaje odszkodowań dostępnych dla pracowników z chorobami zawodowymi
Brytyjski system przewiduje różne formy rekompensaty dla osób cierpiących na choroby zawodowe. Możliwe jest jednoczesne korzystanie z kilku źródeł odszkodowań, co zwiększa całkowitą kwotę otrzymanej rekompensaty.
Główne rodzaje odszkodowań:
- roszczenia cywilne przeciwko pracodawcy – odszkodowanie za zaniedbania, które przyczyniły się do rozwoju choroby
- Industrial Injuries Disablement Benefit (IIDB) – świadczenie państwowe dla osób, które stały się niepełnosprawne w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
- Employment and Support Allowance (ESA) – wsparcie finansowe dla osób niezdolnych do pracy
- Personal Independence Payment (PIP) – świadczenie na pokrycie dodatkowych kosztów związanych z niepełnosprawnością
- odszkodowanie z prywatnych ubezpieczeń – jeśli pracownik posiadał odpowiednią polisę
Dochodzenie odszkodowania – krok po kroku
Proces dochodzenia odszkodowania za chorobę zawodową może być złożony i wymagający, szczególnie dla osób niezaznajomionych z brytyjskim systemem prawnym. Systematyczne działanie i odpowiednie przygotowanie dokumentacji znacząco zwiększają szanse na uzyskanie sprawiedliwego odszkodowania.
Najważniejsze etapy:
- Konsultacja z prawnikiem – specjalizującym się w chorobach zawodowych, najlepiej z doświadczeniem w reprezentowaniu polskich pracowników.
- Zgromadzenie dowodów – dokumentacji medycznej, historii zatrudnienia, dowodów narażenia na szkodliwe czynniki, świadectw współpracowników.
- Ocena medyczna – niezależne badanie przez eksperta medycznego, który sporządzi raport na temat związku przyczynowego między pracą a chorobą.
- Powiadomienie pracodawcy/ubezpieczyciela – formalne zgłoszenie roszczenia do odpowiedzialnego podmiotu.
- Negocjacje – prowadzone przez prawnika w celu uzyskania odpowiedniego odszkodowania bez konieczności idenia do sądu.
- Postępowanie sądowe – jeśli negocjacje nie przyniosą zadowalającego rezultatu.
- Wypłata odszkodowania – po osiągnięciu ugody lub uzyskaniu korzystnego wyroku sądu.
Terminy przedawnienia roszczeń związanych z chorobami zawodowymi
W Wielkiej Brytanii obowiązują ścisłe terminy przedawnienia dla roszczeń związanych z chorobami zawodowymi. Przekroczenie tych terminów zazwyczaj skutkuje utratą możliwości dochodzenia odszkodowania.
Kluczowe informacje o terminach:
- trzy lata – standardowy termin przedawnienia liczony od „daty wiedzy” (date of knowledge), czyli momentu, w którym poszkodowany dowiedział się lub powinien był się dowiedzieć, że:
- cierpi na poważną chorobę
- choroba ta jest związana z warunkami pracy
- choroba wynika z zaniedbań pracodawcy
- „data wiedzy” najczęściej zbiega się z datą diagnozy, ale nie zawsze
- w przypadku chorób wywołanych narażeniem na azbest lub inne substancje powodujące nowotwory, termin może być liczony inaczej
- sąd ma możliwość przedłużenia terminu w wyjątkowych przypadkach, ale nie należy na to liczyć
Wyzwania dla polskich pracowników dochodzących odszkodowań w UK
Polscy pracownicy dochodzący odszkodowań za choroby zawodowe w Wielkiej Brytanii napotykają na specyficzne trudności. Świadomość tych wyzwań pozwala lepiej się przygotować i zwiększyć szanse na powodzenie.
Najczęstsze problemy:
- bariera językowa utrudniająca opisanie objawów, zrozumienie dokumentacji medycznej i procedur prawnych
- ograniczona znajomość brytyjskiego systemu ochrony zdrowia
- trudności w uzyskaniu pełnej dokumentacji medycznej, zwłaszcza w przypadku leczenia zarówno w UK, jak i w Polsce
- problemy z udowodnieniem narażenia zawodowego, szczególnie przy częstej zmianie pracodawców
- nieznajomość przysługujących praw i świadczeń
- trudności w znalezieniu odpowiedniego wsparcia prawnego w języku polskim
- obawy przed konsekwencjami ze strony pracodawcy, zwłaszcza w przypadku nielegalnego zatrudnienia
Jak wybrać odpowiedniego prawnika do sprawy o chorobę zawodową?
Wybór właściwego prawnika jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na powodzenie w dochodzeniu odszkodowania za chorobę zawodową. Dobry prawnik nie tylko zwiększa szanse na uzyskanie odpowiedniego odszkodowania, ale także przeprowadza klienta przez cały proces, minimalizując stres i obciążenie.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze prawnika:
- specjalizacja w chorobach zawodowych, najlepiej w konkretnym typie schorzenia, którego dotyczy sprawa
- doświadczenie w reprezentowaniu klientów z Polski lub innych krajów UE
- znajomość języka polskiego lub dostępność tłumacza
- oferowanie usług na zasadzie „no win, no fee” (brak wygranej, brak opłaty)
- członkostwo w uznanych organizacjach prawniczych, np. Association of Personal Injury Lawyers (APIL)
- pozytywne opinie i rekomendacje od poprzednich klientów
- jasne wyjaśnienie procesu i realistyczna ocena szans na powodzenie
Podsumowanie
Choroby zawodowe stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i dobrostanu pracowników wielu branż. Brytyjski system prawny oferuje możliwości uzyskania odszkodowania, jednak skuteczne dochodzenie swoich praw wymaga znajomości procedur, terminów i wymagań dowodowych.
Kluczowe znaczenie ma szybkie działanie po zauważeniu pierwszych symptomów, dokładne dokumentowanie przebiegu choroby i warunków pracy oraz skorzystanie z profesjonalnego wsparcia prawnego.