Prostata to narząd będący częścią układu moczowo-płciowego. Odpowiada za wytwarzanie wydzieliny, która zapewniają odpowiednie substancje odżywcze i przedłuża żywotność plemników w drogach rodnych kobiety. PSA, czyli swoisty antygen sterczowy to glikoproteina produkowana przez komórki nabłonkowe stercza. Jej podwyższone stężenie wskazuje na patologie w obrębie gruczołu krokowego.
Dlaczego badamy poziom PSA?
Okrycie swoistego antygenu sterczowego było przełomem w diagnostyce chorób gruczołu krokowego, które dotyczą wielu mężczyzn. Nowotwór stercza jest drugim co do częstości nowotworem w Polsce, a na łagodny rozrost prostaty choruje nawet 60% mężczyzn po 70 roku życia, co potwierdza, że są to schorzenia bardzo powszechne. Narząd ukryty w miednicy mniejszej tuż pod pęcherzem moczowym jest trudno dostępny w badaniu fizykalnym. W diagnostyce stosuje się badanie per rectum oraz badania obrazowe. Odkrycie taniego, szerokodostępnego badania z krwi, pozwoliło na zwiększenie wykrywalności chorób prostaty. Badanie PSA jest wysoko specyficzne dla gruczołu krokowego, co oznacza, że istnieje niewiele innych stanów chorobowych wpływających na jego poziom[1].
Podwyższony poziom PSA – co to oznacza?
Należy pamiętać, że swoisty antygen sterczowy jest stale wytwarzany przez komórki prostaty i jest obecny w krwi zdrowych osób. Jego podwyższony poziom może wskazywać na kilka różnych patologii w obrębie gruczołu krokowego i wymaga dalszej diagnostyki. Nie ma również górnej granicy prawidłowego stężenia PSA. Interpretacje wyniku przeprowadzamy na podstawie obrazu klinicznego, uwzględniając: wiek pacjentka, obciążenie genetyczne nowotworami, wywiad w kierunku obecności i leczenia innych chorób oraz obecne objawy. Leczeniem chorób układu moczowo-płciowego zajmuje się lekarz urolog i to do niego należy się udać w razie nieprawidłowego wyniku PSA. Oprócz nowotworu poziom PSA może być podwyższony w taki stanach jak: łagodny rozrost prostaty, stany zapalne prostaty, zakażenia układu moczowego czy urazy mechaniczne. Łagodny rozrost prostaty występuje u wielu mężczyzn w wieku podeszłym. Jego objawy to: trudności w oddawaniu moczu, parcia naglące, nykturia, które wynikają z ucisku prostaty na cewkę moczową. Leczenie jest różne w zależności od zaawansowania przerostu i obejmuje preparaty pochodzenia roślinne, które zawierają naturalne składniki, palma sabal, a właściwie ekstrakt z jej owoców oraz leczenie farmakologiczne i operacyjne[2].
U kogo należy wykonywać badanie PSA?
Badanie PSA powinno być wykonywane co roku u mężczyzn powyżej 40 roku życia razem z badaniem per rectum jako profilaktyka nowotworu prostaty. Dodatkowo badanie może być wykonane, jeśli występują objawy sugerujące patologię w obrębie gruczołu krokowego. Przed badaniem należy przez dwa dni zrezygnować ze współżycia oraz unikać jazdy na rowerze lub innych czynności, w wyniku których może nastąpić podrażnienie prostaty i zwiększone uwalnianie PSA.
Referencje:
Krzakowski M., Chemioterapia raka gruczołu krokowego, Onkologia w Praktyce Klinicznej Tom 1, nr 2, s. 72–75.
Bużański T., Urazy układu moczowego. Post Nauk Med., 2014, 1, s. 46–50.
[1] M. Krzakowski, Chemioterapia raka gruczołu krokowego, Onkologia w Praktyce Klinicznej Tom 1, nr 2, s. 72–75.
[2] T. Bużański, Urazy układu moczowego. Post Nauk Med., 2014, 1, s. 46–50.