Czym jest endometrioza?
Endometrioza, zwana inaczej gruczolistością zewnętrzną, czy wedrującą śluzówką macicy, po raz pierwszy została opisana przez Daniela Shroen’a już w 1690 roku. Polega ona na nieprawidłowym umiejscowieniu elementów błony śluzowej macicy (endometrium) poza jej jamą. Samo endometrium jest błoną śluzową naturalnie wyściełająca jamę macicy. W fazie folikularnej, która trwa po menstruacji do owulacji, grubość endometrium zwiększa się kilkakrotnie, co umożliwia ewentualne zagnieżdżenie się zarodka. Natomiast, gdy do zapłodnienia nie dojdzie, to warstwa czynnościowa złuszcza się i wydostaje się na zewnątrz wraz z krwią.
Szczególnym rodzajem zaburzenia związanego z endometrium jest jego rozrost poza jamę macicy. U chorych na endometriozę, jego ogniska mogą znajdować się zarówno w pobliskich narządach (pęcherzu moczowym, jajnikach, jajowodach, więzadłach macicy, jelicie grubym) jak i w tak odległych miejscach jak płuca, czy przepona. Przy czym podlegają takim samym zmianom hormonalnym ja w macicy, jednak problem polega na tym, że krew nie ma wówczas odpowiedniego ujścia. Prowadzi to do powstawania torbieli endometrialnych, zrostów i przewlekłych stanów zapalnych.
Endometrioza jest chorobą postępującą, a nieleczona prowadzi do poważnych konsekwencji, w tym niepłodności. Nadal nie do końca znane są przyczyny endometriozy, a każda wysunięta przez naukowców teoria nie została jednoznacznie udowodniona i nie wyjaśnia wszystkich mechanizmów związanych z jej rozwojem.
Jakie są objawy endometriozy?
Wiele kobiet często nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, że choruje na endometriozę, ponieważ ból podczas miesiączki uznaje za coś normalnego. Szacuje się, że na całym świecie choruje na nią ok. 180 mln kobiet, przy czym do jej rozpoznania dochodzi najczęściej gdy kobieta zgłasza się do lekarza w związku z trudnościami w zajściu w ciążę (czyli kilka lat po pojawieniu się pierwszych objawów). A to właśnie powstałe przez endometriozę zrosty i blizny są przyczyną niepłodności u około 40 proc. kobiet. Przez to, że endometrioza może dotyczyć różnych narządów, to objawy te mogą być różne, jednak najczęściej są to:
- obfite i bolesne miesiączki;
- przewlekłe bóle w obrębie miednicy;
- przewlekłe zmęczenie;
- częste zaparcia, wzdęcia i biegunki;
- ślady krwi w moczu lub kale;
- krótkotrwałe i przewlekłe bóle brzucha z niewiadomych przyczyn;
- bóle i plamienia okołomiesiączkowe;
- problemy z zajściem w ciążę;
- odczuwanie bólu podczas kontaktów intymnych;
- ból w okolicy krzyżowej kręgosłupa;
- przewlekłe zmęczenie.
Warto podkreślić, że w wielu przypadkach obserwuje się także bezobjawowy przebieg endometriozy, a często nasilenie dolegliwości bólowych nie odzwierciedla wielkości i stopnia zaawansowania choroby.
https://pramed.pl/badanie/biopsja-endometrium-w-pramed/
Jak się leczy endometriozę?
W przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących objawów należy jak najszybciej udać się do lekarza ginekologa. Wybór metody leczenia endometriozy uzależniony jest od wielu elementów, takich jak chociażby: zaawansowanie choroby, wiek chorej, lokalizacja ognisk chorobowych i plany prokreacyjne pacjentki. Z powodu tego, że mechanizmy powstania choroby są nadal niejasne, to niedostępne jest jej przyczynowe leczenie.
Celem terapii jest zatem wyeliminowanie dolegliwości bólowych, wyhamowanie lub usunięcie ognisk choroby oraz rozwiązanie problemu niepłodności. Jednak nawet przy dobrych efektach leczenia, prawdopodobne są nawroty dolegliwości, ponieważ żadna z wdrożonych metod nie gwarantuje 100 proc. skuteczności. U chorych stosuje się leczenie farmakologiczne i operacyjne, a w przypadku gdy pacjentka stara się o dziecko konieczne może okazać się także zastosowanie technik wspomaganego rozrodu.
Leczenie farmakologiczne endometriozy
Jeśli kobieta nie planuje w najbliższej przyszłości dzieci, to najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne obejmujące leczenie objawowe i hormonalne. W pierwszym przypadku łagodzi się dolegliwości wywoływane przez przerost błony śluzowej macicy, terapia więc polega na zmniejszaniu bólu towarzyszącego chorobie. Natomiast preparaty hormonalne mają zahamować miesiączki i wywołać zmniejszenie stężenia estrogenów w organizmie. Dzięki temu ograniczony zostanie ich pobudzający wpływ na endometrium, co ma prowadzić do zaniku ognisk endometrium. Należy jednak podkreślić, że leczenie farmakologiczne nie zwiększa szans na zajście w ciążę w przyszłości.
Leczenie operacyjne endometriozy
Jeśli terapia jest nieskuteczna lub kobieta nosi się z zamiarem posiadania dziecka, to wówczas wskazane jest leczenie chirurgiczne, które polega na wycięciu zmian ogniskowych, torbieli endometrialnych, macicy, a nawet całego jajnika. Nie usuwa to jednak przyczyn endometriozy, która tworzy nowe ogniska i zrosty. Leczenie operacyjne jest dyskusyjne ponieważ usuwanie poprzez laparoskopię zmian występujących w jajniku często prowadzi do nieodwracalnych zniszczeń tkanki jajnikowej (w tym rezerwy komórek jajowych).
Endometrioza a dziecko
Szacuje się, że płodność u chorych na endometriozę jest około dziesięciokrotnie mniejsza niż u kobiet zdrowych – przykładowo w Klinikach Leczenia Niepłodności INVICTA, pacjentki, u których zdiagnozowano tę chorobę, stanowią 9-11 proc. wszystkich kobiet zgłaszających się po pomoc. Endometrioza wpływa bowiem nie tylko na jakość komórek jajowych, skład płynu pęcherzykowego i otrzewnowego (zwiększając jego toksyczność dla zarodka), ale i zmniejsza zdolność plemników do zapłodnienia oraz powodzenie implantacji zarodków. W przypadku niepłodności wywołanej endometriozą konieczne może okazać się zastosowanie technik wspomaganego rozrodu. Metodą, która daje najlepsze rokowania jest in vitro (zapłodnienie pozaustrojowe).
Na endometriozę może zachorować każda kobieta w wieku rozrodczym. Dlatego też, w przypadku niepokojących objawów należy jak najszybciej zgłosić się o pomoc do specjalisty. Ponieważ odpowiednio dobrane metody leczenia dają duże szanse nie tylko na złagodzenie skutków choroby, ale i posiadanie dziecka. Więcej informacji na temat endometriozy uzyskacie na: https://www.klinikainvicta.pl/nieplodnosc-faq/endometrioza/.