Właśnie weszły w życie przepisy dotyczące działania Krajowej Sieci Onkologicznej, na podstawie ustawy z 9 marca 2023 roku o Krajowej Sieci Onkologicznej. W myśl nowych przepisów każdy pacjent będzie miał wyznaczonego koordynatora, który będzie pomagał mu w zaplanowaniu i umówieniu kolejnych terminów badań lekarskich. Powstanie też ogólnopolska infolinia dla osób z chorobą nowotworową.
Co zatem wynika z nowych przepisów odnośnie do funkcjonowania Krajowej Sieci Onkologicznej?
Generalnie ustawa z 9 marca 2023 roku o Krajowej Sieci Onkologicznej weszła w życie 20 kwietnia bieżącego roku. Wprowadza ona jednolite standardy diagnostyki i terapii osób chorujących na raka, monitorowanie i weryfikowanie jakości świadczonej przez szpitale opieki, jak i większe wsparcie pacjentów w trakcie leczenia. To są najistotniejsze założenia nowej ustawy i jej zapisów.
Przewiduje się, iż dzięki nowym przepisom osoby, u których wykryto nowotwór, będą mieć zapewniony odpowiedni poziom leczenia, niezależnie od tego, gdzie mieszkają.
Zgodnie z zapisami nowej ustawy, Krajową Sieć Onkologiczną (KSO) tworzyć będą podmioty wykonujące działalność leczniczą, które będą działać jako specjalistyczne ośrodki leczenia onkologicznego (SOLO), przyporządkowane do jednego z trzech poziomów zabezpieczenia opieki onkologicznej.
W powyższym zakresie przewiduje się, iż SOLO I poziomu będzie mogła dostać placówka, która udziela świadczeń zdrowotnych w jednym z trzech obszarów, mianowicie:
- leczenia chirurgicznego
- chemioterapii
- radioterapii
Z kolei posiadanie statusu SOLO II poziomu będzie wymagać od szpitala udzielania świadczeń w dwóch z trzech obszarów, a SOLO III poziomu – we wszystkich owych obszarach. W praktyce przewiduje się, iż placówki znajdujące się najniżej w całej strukturze, podlegać będą w wielu elementach swojej działalności pod SOLO III poziomu, bowiem ta placówka będzie przykładowo organizowała wielodyscyplinarne zespoły terapeutyczne dla ich pacjentów oraz sprawdzała, jak przebiega realizacja planów leczenia onkologicznego.
Zasadniczo w KSO początkowo znajdą się wszystkie ośrodki obecnie zajmujące się leczeniem chorych na raka, a o tym które z nich ostatecznie wejdą w skład sieci oraz na jakim poziomie będą zaszeregowane zdecyduje kwalifikacja przeprowadzona przez prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Zgodnie z przepisami ustawy, w procedurze tej uwzględniane będą takie elementy, jak:
- liczba i kwalifikacje personelu medycznego
- potencjał diagnostyczno-terapeutyczny
- liczba i rodzaj wykonywanych procedur medycznych
- liczba pacjentów objętych leczeniem w trzech ze wspomnianych powyżej obszarów
Z kolei bardziej szczegółowe kryteria przyporządkowania poszczególnych szpitali do pełnienia funkcji SOLO odpowiedniego poziomu, określone zostaną w rozporządzeniu ministra zdrowia. Ustawa wskazuje, iż pierwsza kwalifikacja ma się odbyć najpóźniej do 31 marca 2024 roku.
Jak podkreśla prof. Adam Maciejczyk, dyrektor Dolnośląskiego Centrum Onkologii, biorącego udział we wcześniejszym pilotażu działania sieci onkologicznej, struktura KSO została tak skonstruowana, by zarówno zaspokoić potrzeby pacjentów, jak i usprawnić pracę personelu oraz efektywność działania placówek szpitalnych.
Co jeszcze wiadomo dziś o zasadach działania nowej sieci onkologicznej?
Generalnie przepisy ustawy zakładają, iż szpitale, które staną się SOLO odpowiedniego poziomu, będą działać zgodnie z kluczowymi zaleceniami w zakresie opieki onkologicznej, wydawanymi przez przedstawicieli resortu zdrowia. Placówki te będą też podlegać cyklicznej weryfikacji pod kątem jakości świadczonych usług, a także same będą zobligowane do prowadzenia systematycznej oceny satysfakcji pacjentów.
Jak podkreśla prof. Piotr Rutkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, jest to generalnie pierwsza ustawa pośród dziedzin medycyny, która wprowadza mierniki i wskaźniki badania jakości. W ustawie tej znalazły się rozwiązania, które pozwolą na gromadzenie w systemie KSO szerokiego zakresu danych dotąd nie zbieranych, jak chociażby dotyczących stopnia zaawansowania nowotworu, czy też przewidujących udzielanie przez SOLO III poziomu porad i konsultacji ośrodkom o niższym zaszeregowaniu. Warto podkreślić, iż już obecnie wielospecjalistyczne placówki onkologiczne robią to nieformalnie.
Ustawa przewiduje ponadto, iż każda placówka SOLO będzie wyznaczała koordynatora, który zostanie przypisany konkretnemu pacjentowi i będzie go wspierał od samego początku leczenia. Prof. Adam Maciejczyk podkreśla, iż zadaniem koordynatora będzie usprawnienie ścieżki leczenia pacjentów i osoba taka pomoże zarówno w zebraniu dokumentacji diagnostycznej, jak i w ustalaniu terminów leczenia, w kontekście tego, gdzie i kiedy pacjent ma się pojawić na badaniach, konsyliach czy też zabiegach. Wsparcie koordynatora niewątpliwie też ułatwi decyzję o wyborze optymalnej formy leczenia.
Kolejną nowością, jaka pojawi się w zakresie leczenia onkologicznego po wejściu w życie przepisów ustawy o Krajowej Sieci Onkologicznej, jest powstanie ogólnopolskiej informacji onkologicznej. Za jej pośrednictwem będzie można nie tylko pozyskiwać informacje na temat organizacji samego procesu leczenia, lecz także zapisać się na badania, bądź też wizyty lekarskie. Przy czym funkcjonalność ta zacznie działać dopiero od kwietnia przyszłego roku.
Jak podkreśla Anna Andrzejewska z organizacji Onkologia 2050, obecnie trudno jest oceniać na ile nowa ustawa poprawi sytuację pacjentów onkologicznych, bowiem regulacje dotyczące mierzenia jakości czy też procesu koordynacji w teorii wyglądają bardzo dobrze, natomiast generalnie trudno domniemywać, jak zadziałają one w praktyce.
Obawy ekspertów budzą poszczególne przepisy ustawy, w tym chociażby te dotyczące realizowania przez podmiot będący SOLO I poziomu planu leczenia, który powstanie w SOLO III poziomu, bowiem prowadzi to do rozmycia odpowiedzialności. W w tym kontekście nie wiadomo bowiem, czy odpowiedzialność za cały proces ponosić ma ośrodek wykonujący plan leczenia, czy też ten, który go stworzył.
Jakie jeszcze nowości zawiera najnowsza ustawa o Krajowej Sieci Onkologicznej?
Ustawa o Krajowej Sieci Onkologicznej, poza przepisami, które dotyczą bezpośrednio samego procesu leczenia osób chorujących na nowotwory, zawiera również zmiany w innych aktach prawnych. Pośród nich jest chociażby ustawa z 22 sierpnia 1997 roku o publicznej służbie krwi (Dz.U. z 2023 r. poz. 318), gdzie zostały znowelizowane regulacje związane z uprawnieniami przysługującymi honorowym dawcom krwi.
Obecnie bowiem, zgodnie z przepisami powyższej ustawy, osoby takie mają prawo do jednego dnia wolnego w dniu, w którym dokonują one donacji. Jednocześnie, na mocy tak zwanej specustawy covidowej z 2 marca 2020 roku, przywilej ten został rozszerzony również na dzień przypadający po dniu oddania krwi. To rozwiązanie obowiązuje jednak tylko na czas stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, a w rezultacie przeprowadzonej nowelizacji ustawy z 22 sierpnia 1997 roku, zostanie ono wprowadzone do niej na stałe. Tym samym osoby oddające krew będą już na stałe miały prawo do skorzystania z dwóch dni wolnego.
Podsumowując właśnie weszła w życie ustawa z 9 marca 2023 roku o Krajowej Sieci Onkologicznej, która generalnie dotyczy leczenia pacjentów chorujących na choroby nowotworowe w Polsce. W ramach powstałej Krajowej Sieci Onkologicznej każdy pacjent będzie miał wyznaczonego koordynatora, który będzie pomagał mu w zaplanowaniu procesu leczenia, jak i umówieniu terminów badań czy też konsultacji. Powstanie również ogólnopolska infolinia dla osób z chorobą nowotworową, gdzie w przyszłości można będzie między innymi zapisać się na badania lub wizyty lekarskie. Przewiduje się, iż placówki lecznicze zajmujące się chorobami nowotworowymi będą podzielone na trzy poziomy specjalistycznego leczenia onkologicznego i w zależności od tego, na którym poziomie dana placówka się znajdzie, będzie miała ona inne uprawnienia. Generalnie na początku funkcjonowania całego systemu w Krajowej Sieci Onkologicznej znajdą się wszystkie placówki, zajmujące się leczeniem chorych na raka w Polsce, natomiast o poziomie zaszeregowania do poszczególnego poziomu zdecyduje kwalifikacja przeprowadzona przez prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w terminie do 31 marca 2024 roku. W nowej ustawie pojawiły się regulacje dotyczące mierzenia jakości i koordynacji, które w teorii wyglądają naprawdę dobrze, lecz obecnie trudno oceniać, jak będzie to wyglądać w praktyce.