Zostanie mamą to doświadczenie zmieniające życie, które przynosi ogromną radość i spełnienie. Jest to czas, kiedy twoje serce puchnie z miłości, gdy trzymasz swoje dziecko po raz pierwszy w objęciach. Jednak dla niektórych kobiet macierzyństwo może być także wyzwaniem i przytłaczającym doświadczeniem. Depresja poporodowa (PPD) jest bowiem coraz częstszym stanem, który dotyka wielu kobiet i może sprawić, że macierzyństwo stanie się ciężarem nie do udźwignięcia. Jeśli masz do czynienia z depresją poporodową, ważne jest, abyś wiedziała, że nie jesteś sama i że istnieją sposoby, dzięki którym możesz pomóc sobie poczuć się lepiej.
W tym artykule przybliżymy kilka praktycznych wskazówek i strategii, które pomogą Ci przejść od przetrwania do rozkwitu.
Zrozumieć depresję poporodową
Depresja poporodowa to zaburzenie nastroju, które dotyka kobiety po porodzie. PPD może wystąpić w dowolnym momencie w ciągu pierwszego roku po urodzeniu dziecka i może trwać przez kilka miesięcy lub nawet dłużej, jeśli nie jest leczona. Objawy PPD są podobne do objawów depresji i obejmują anhedonię (trudność przeżywania radości czy przyjemności), uczucie smutku, beznadziei, bezwartościowości oraz poczucia winy.
Kobiety mogą również doświadczać niepokoju, napięcia czy drażliwości, izolacji lub odłączenia od dziecka. Mogą pojawiać się trudności poznawcze: pogorszenie zdolności koncentracji uwagi, zapamiętywania czy myślenia. Depresja poporodowa może wpływać na zdolność kobiety do dbania o siebie i dziecko oraz może mieć długotrwały wpływ na jej zdrowie psychiczne i samopoczucie.
Depresja jest chorobą, to nie wymysł ani zwykłe chwilowe pogorszenie nastroju. Jej objawy są z początku bardzo subtelne i mogą wydawać się zupełnie abstrakcyjne, a przez to niedostrzegane, nierozumiane i/lub bagatelizowane. Jak każda choroba fizyczna (np. astma, alergia czy cukrzyca), tak i depresja wymaga specjalistycznego leczenia.
Symptomy depresji poporodowej
Symptomy PPD mogą się różnić w zależności od osoby, ale jest katalog zachowań, które powinny wzbudzić naszą czujność. Należą do nich:
- utrzymujące się uczucie smutku, beznadziei i bezwartościowości;
- utrzymujące się obniżenie zdolności przeżywania radości;
- trudności z zasypianiem lub zbyt długie spanie;
- utrata zainteresowania czynnościami, które kiedyś sprawiały przyjemność;
- zmiany w apetycie lub nawykach żywieniowych;
- drażliwość lub złość;
- negatywne myślenie o sobie ze współwystępującym poczuciem winy;
- niepokój lub ataki paniki;
- trudności w nawiązaniu więzi z dzieckiem;
- myśli o skrzywdzeniu siebie lub dziecka.
Jeśli doświadczasz któregoś z ww. objawów po porodzie, koniecznie poszukaj pomocy u specjalisty (psychologa, psychiatry). Aby sprawdzić, czy depresja poporodowa dotyczy Ciebie lub bliskiej Ci osoby, polecamy wypełnienie formularza opartego na Edynburskiej Skali Depresji Poporodowej. Jest to skuteczne narzędzie do diagnozowania samopoczucia kobiet.
Przyczyny depresji poporodowej
Przyczyna PPD nie jest całkowicie jasna, ale kilka czynników może przyczynić się do jej rozwoju. Zmiany hormonalne, które zachodzą podczas i po ciąży mogą wpływać na nastrój kobiety i zwiększać ryzyko wystąpienia depresji. Kobiety, które mają historię depresji lub lęku, brak wsparcia ze strony rodziny lub przyjaciół, czy stresujące wydarzenia życiowe mogą również być bardziej narażone na rozwój PPD. Dodatkowo, czynniki takie jak trudna ciąża lub poród, brak snu lub fizyczne wyczerpanie, a także stres finansowy mogą przyczynić się do wystąpienia depresji poporodowej.
Jak szukać profesjonalnej pomocy?
Jeśli Twoje objawy utrzymują się powyżej 2 tygodni, koniecznie poszukaj pomocy u specjalisty. Psycholog może ocenić objawy i określić, czy masz PPD, czy inne zaburzenie nastroju, a w zależności od sytuacji — zaproponuje dalszą ścieżkę postępowania. Leczenie może obejmować terapię, leki (włączenie psychiatry) lub kombinację obu tych metod. Pomocne w radzeniu sobie z objawami PPD mogą być również grupy wsparcia i poradnictwo. Pamiętaj, że szukanie pomocy w przypadku PPD jest oznaką siły, a nie słabości.
Porady dotyczące samoopieki i radzenia sobie z depresją poporodową
Oprócz szukania profesjonalnej pomocy istnieje kilka strategii samoopieki, które pomogą w radzeniu sobie z PPD. Należą do nich:
- Odpowiednia ilości snu: Staraj się jak najwięcej odpoczywać, nawet jeśli oznacza to krótkie drzemki w ciągu dnia.
- Zdrowa dieta: Jedzenie pożywnych posiłków może poprawić nastrój i podnieść poziom energii.
- Ćwiczenie: Regularne ćwiczenia pomogą zmniejszyć stres, poprawią nastrój i wpłyną na lepszy sen.
- Poświęcenie czasu dla siebie: Wygospodaruj czas na czynności, które sprawiają Ci przyjemność, takie jak czytanie, kąpiel lub spędzanie czasu z przyjaciółmi.
- Unikanie alkoholu i narkotyków: Używanie tych substancji może pogorszyć objawy PPD i zakłócić leczenie.
- Praktykowanie technik relaksacyjnych: Techniki takie jak głębokie oddychanie, medytacja lub joga mogą pomóc zmniejszyć stres i poprawić nastrój.
Systemy wsparcia dla matek z depresją poporodową
Posiadanie systemu wsparcia jest niezbędne do radzenia sobie z PPD. Rodzina i przyjaciele mogą zapewnić Ci wsparcie emocjonalne, pomóc w pracach domowych i dać chwilę wytchnienia, kiedy tego potrzebujesz.
Są również grupy wsparcia dla matek z depresją poporodową, skupiające kobiety, które doświadczają podobnych trudności jak Ty. Wszelkie tego typu społeczności (fora internetowe i grupy w social mediach) mogą zapewnić poczucie przynależności, wspólnoty, wsparcia i mogą pomóc w procesie zdrowienia. Nie zastąpią jednak profesjonalnej pomocy.
Bardzo dobrym miejscem, w którym znajdziesz wiele eksperckich porad, filmów instruktażowych i informacji dotyczących sposobów radzenia sobie z depresją poporodową jest strona internetowa projektu „Wschodnie Centrum Profilaktyki Depresji Poporodowej” (prowadzona przez szpital kliniczny przy ul. Jaczewskiego w Lublinie), znana pod nazwą „Przystanek Mama”. Znajdziesz tu historie kobiet, które borykały się z podobnymi problemami, a obecnie mogą w pełni cieszyć się macierzyństwem.
Mechanizmy radzenia sobie przez członków rodziny z depresją poporodową
Depresja poporodowa nie tylko dotyka kobiety, ale może mieć również znaczący wpływ na partnerów i członków rodziny. Dlatego tak ważne jest, aby najbliżsi zrozumieli objawy PPD i wiedzieli, jak wspierać kobietę w tym trudnym czasie. Poniżej znajdziesz przykładowe sposoby wspierania kobiet z depresją poporodową:
- Oferowanie wsparcia emocjonalnego i dodawanie otuchy.
- Pomoc w pracach domowych i opiece nad dzieckiem.
- Zachęcanie do wychodzenia z domu (wskazanie są aktywności fizyczne).
- Zachęcanie do szukania profesjonalnej pomocy.
- Poznanie faktów nt. depresji poporodowej i jej objawów.
- Unikanie osądzania i krytyki.
Leki i terapie na depresję poporodową
Istnieją skuteczne sposoby radzenia sobie z depresją poporodową. Należą do nich psychoterapia i farmakoterapia. Udowodniono skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej oraz psychoterapii interpersonalnej w depresji kobiet w ciąży.
W przypadku poważniejszego nasilenia objawów depresyjnych możliwe jest rozpoczęcie leczenia farmakologicznego lekami przeciwdepresyjnymi. Ważne jest jednak, by leczenie prowadził specjalista, który oceni ryzyko związane z wpływem depresji na zdrowie kobiety i dziecka oraz ewentualne skutki działania leków. Większość leków przeciwdepresyjnych przenika do mleka kobiecego w niewielkiej ilości, dlatego uważa się, że są one bezpieczne dla dziecka i można je stosować u kobiet karmiących piersią, bez przerywania karmienia.
Szczegółowe informacje dotyczące różnych sposobów leczenia depresji poporodowej poruszyła Marzena Wieczerzak-Skubis – specjalista psychiatra, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny we wpisie „Depresja poporodowa – jak ją leczyć?”
Zapobieganie depresji poporodowej
Chociaż nie zawsze można zapobiec PPD, istnieją kroki, które kobiety mogą podjąć, aby zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia. Obejmują one:
- Uzyskanie wystarczającej ilości odpoczynku i snu podczas ciąży i po porodzie.
- Jedzenie zdrowych posiłków i aktywność fizyczna.
- Szukanie wsparcia u rodziny i przyjaciół.
- Uczęszczanie na zajęcia edukacyjne dotyczące porodu.
- Rozmowa z lekarzem o wszelkich obawach lub czynnikach ryzyka wystąpienia PPD.
Wnioski
Depresja poporodowa może być trudnym i przytłaczającym doświadczeniem, ale ważne jest, że istnieje skuteczna pomoc. Jeśli zmagasz się z PPD, nie wahaj się szukać profesjonalnej pomocy. Istnieje również kilka strategii samoopieki i systemów wsparcia, które są pomocne w radzeniu sobie z objawami PPD.
Pamiętaj, że wyzdrowienie jest możliwe, a dzięki odpowiedniemu leczeniu i wsparciu możesz przejść od przetrwania do rozkwitu.