Jest już nowa lista refundacyjna leków i zdaniem niektórych ekspertów, nie mamy się już w tym względzie czego wstydzić, bowiem coraz bardziej owa lista podąża za pacjentem i za jego potrzebami. Na liście przybywa nowoczesnych terapii, które ze względu na wysokie koszty dotychczas były trudno dostępne dla chorych. Poniżej uwagi oraz spostrzeżenia jakie w tym zakresie prezentuje prof. dr hab. Marcin Czech, prezes Polskiego Towarzystwa Farmakoekonomicznego, zasiadający w Komitecie Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk, we władzach Polskiego Towarzystwa Koordynowanej Opieki Zdrowotnej oraz w Prezydium Rady Ekspertów Rzecznika Praw Pacjenta.
O czym zatem warto wiedzieć w kontekście nowej listy refundacyjnej leków?
Generalnie wraz z początkiem 2025 roku weszła w życie nowa lista leków refundowanych, która powinna być oceniana jako dowód na to, iż polityka refundacyjna jest kształtowana i realizowana coraz sprawniej w naszym kraju. W tym kontekście Polska zaczyna doganiać inne kraje Europy, na co również przeznaczone są środki finansowe pochodzące ze źródeł publicznych. W tym aspekcie już wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski znacznie wzbogacił listę refundacyjną o nowe terapie, a pierwsza oficjalna lista wiceministra zdrowia Marka Kosa zawiera ich jeszcze więcej. Została ona bowiem obecnie rozszerzona o:
- 13 produktów leczniczych służących do leczenia różnych wskazań onkologicznych
- 18 produktów do leczenia różnych wskazań nie onkologicznych
- 12 produktów poświęconych chorobom rzadkim
W sumie do wykazu listy leków refundowanych zostało dodanych 191 produktów bądź też nowych wskazań.
Niewątpliwie najwięcej produktów jest obecnie z zakresu onkologii i jest to na pewno dobra wiadomość dla pacjentów chorujących na nowotwory. Tutaj szczególnie cieszyć winien dalszy wzrost na liście liczby terapii z zakresu hematoonkologii, bowiem w tym przypadku przybyło 7 nowych wskazań. Ma to tak naprawdę duży sens, bowiem jedyną bronią dla pacjentów z nowotworem krwi są obecnie leki.
Jednocześnie pojawiły się również nowe wskazania w nowotworach ginekologicznych, raka gruczołu krokowego i jelita grubego czy też nerki. Jest to z kolei szczególnie istotna informacja dla kobiet chorujących na raka szyjki macicy i zmiana taka ma też głębokie uzasadnienie epidemiologiczne. Należy bowiem pamiętać, iż rocznie mamy około 3,5 tys. do 4,0 tys. nowych zachorowań na raka szyjki macicy, które w przypadku 2,0 tys. przypadków kończą się zgonem. Jest to niestety konsekwencja zaniedbania w zakresie profilaktyki, a dokładnie zwlekania przez lata z decyzją o rządowym finansowaniu szczepień na HPV, które pojawiło się dopiero w połowie 2023 roku.
Na bazie nowej listy leków refundowanych stwierdzić można, iż bardziej zaopiekowano się również pacjentami z nowotworami układów oddechowego i pokarmowego, łącznie z rakiem prostaty. W tym względzie większy dostęp do refundowanych leków zyskali również pacjenci z alergiami, jak i ze schorzeniami dermatologicznymi.
Ponadto pojawiają się również inne ważne wskazania w odniesieniu do terapii onkologicznych, gdzie chodzi o obniżenie wieku osób, dla których leki na ciężkie atopowe zapalenie skóry staną się dostępne w ramach refundacji. Obecnie bowiem będą one dostępne już od 6-go miesiąca życia, a nie jak do tej pory od 6-go roku życia.
Jednocześnie do listy leków refundowanych dodano również nowe terapie w obszarze endokrynologii, gastroenterologii, jak i przede wszystkim kardiologii. Pojawiły się 3 nowe wskazania w neurologii oraz po jednym w okulistyce, reumatologii i urologii. Jednocześnie zadbano również o pacjentów cierpiących na schorzenia reumatologiczne czy też kardiologiczne.
O czym jeszcze warto wiedzieć w kontekście nowej listy leków refundowanych?
W przypadku pacjentów ze schorzeniami kardiologicznymi chorzy liczyć mogą na 6 nowych leków, choć co prawda będą one dostępne z 30%-ową odpłatnością, lecz i tak stanowią ograniczenie obciążeń finansowych dla nich. Na liście leków refundowanych pojawiły się leki stosowane w prewencji udarów i zatorowości obwodowej, czyli w sytuacji, gdy pacjent ma migotanie przedsionków. Eksperci walczyli o to przez kilka lat, a dzięki temu koszt kuracji spadnie z kilkuset złotych do nawet ok. 10,00 zł za opakowanie, co ma duże znaczenie, bowiem mówimy tutaj o chorobach przewlekłych.
Jest to w tym względzie wręcz zmiana rewolucyjna, bowiem są to leki o udowodnionej skuteczności i niebywale potrzebne. Medykamenty te zapobiegają udarom, działając prewencyjnie, co jest ważne nie tylko z punktu widzenia medycznego, lecz również ekonomicznego. Tutaj bowiem leczenie pacjentów po udarze jest niezwykle kosztowne, a do tego często nie wracają oni już do pełnej sprawności.
Jednocześnie na nowej liście leków są też leki wykorzystywane w leczeniu niewydolności mięśnia sercowego czy też nadciśnienia tętniczego w okresie ciąży, a obecnie trwają prace nad listą leków kardiologicznych, która powinna stanowić podpowiedź na zagadnienie dotyczące tego jakie leki z tego obszaru powinny trafiać do refundacji.
Jednocześnie należy zauważyć, iż przedstawiciele resortu zdrowia zaczynają dostrzegać, iż coraz bardziej powszechnym problemem społeczeństwa stają się choroby psychiczne. Stąd też już obecna lista refundacyjna została rozszerzona o wiele nowych terapii z tego obszaru i to również poza wskazaniem. Psychiatrzy zatem zyskają coraz więcej opcji terapeutycznych dostępnych z refundacją dla pacjentów, gdzie chodzi o leki do leczenia chorób psychicznych, bądź też upośledzeń umysłowych. W tym aspekcie jest zatem mowa o lekach przeciwlękowych, ale również przeciwpadaczkowych, przeciwpsychotycznych czy też przeciwdepresyjnych.
A jakie jeszcze obszary leczenia objęła swym zasięgiem nowa lista leków refundowanych?
Generalnie nowa lista leków refundowanych objęła również swym zasięgiem choroby rzadkie, gdzie przykładem jest terapia dla dzieci z achondroplazją, czyli rzadką chorobą o podłożu genetycznym, objawiającą się niskorosłością. Dotychczas bowiem nie była refundowana żadna technologia lekowa w tym zakresie. Innym przykładem jest również terapia genowa stosowana w leczeniu chorób na wrodzoną ślepotę Lebera, gdzie zmiany pozwolą na leczenie pacjentów w wieku od 4 do 35 lat. Niewątpliwie jest również dobra informacja dla pacjentów przyjmujących leki dla stymulacji jajeczkowania w leczeniu niepłodności, co pokazuje, iż rząd realizuje obietnice w zakresie leczenia in vitro.
Analizując nowy wykaz leków refundowanych dojść można do wniosku, iż w przypadku 1.072 produktów leczniczych kwoty płacone przez pacjentów spadną nawet o 198,84 zł, a jednocześnie będzie też 2.406 produktów, dla których staną się one wyższe nawet o 456,55 zł. To jednak dotyczy preparatów, dla których można uzyskać na rynku tańszy zamiennik. Poza tym maksymalny wzrost dotyczył będzie pojedynczych leków, bowiem dla większości będzie on symboliczny, co jest związane z tym, iż koncerny farmaceutyczne nie chcą przedłużać refundacji na swoje leki. Poza tym rząd ma również świadomość tego, iż cena decyduje o zakupie, stąd też 1 stycznia 2025 roku wprowadzono dla 640 produktów obniżki cen zbytu netto, nawet o ponad 5,0 tys. zł.
Generalnie należy mieć świadomość tego, iż jeżeli pewne produkty trafiają na listę leków refundowanych, to inne powinny z niej wypadać i tak się również stało i tym razem. Jednakże z analizy widać, iż wycofane produkty lecznicze są obecnie dostępne w aptekach w rozsądnych cenach. Tutaj przykładem jest chociażby ustna suplementacja potasu w postaci produktu Kalipoz, dostępna za kilkanaście złotych w aptece. Choć jednocześnie niepokoić może również niezłożenie wniosku refundacyjnego na adrenalinę WZF, będącej lekiem stosowanym w stanach zagrożenia życia czy też w przypadku ciężkich reakcji alergicznych wywołanych chociażby ukąszeniem. Ponadto z listy leków ubyło również kilka leków rozszerzających naczynia krwionośne.
Jak zatem ocenić należałoby najnowszą listę refundacyjną leków?
Generalnie nie musimy się wstydzić obecnej listy leków refundowanych, co jest zasługą wzrostu budżetu na ochronę zdrowia, który w 2025 roku wynosił będzie około 222,0 mld zł, gdzie rok wcześniej było to nieco ponad 190,0 mld zł. Jednocześnie jednak nadal odstajemy od takich krajów jak chociażby Niemcy, gdzie refunduje się niemalże wszystkie leki, co jest jednak wyjątkiem na tle innych krajów Unii Europejskiej. W tym aspekcie więcej pieniędzy na ochronę zdrowia pozwala nie tylko rozszerzać liczbę listę leków refundowanych, lecz również uwzględniać na niej nowoczesne terapie i obecna lista leków refundowanych niewątpliwie zaczyna to wszystko uwzględniać. Poza tym należy pamiętać, że będzie ona modyfikowana co kwartał, a nie co 2 miesiące jak do tej pory, co świadczy też o dojrzałości i stabilności naszego rynku farmaceutycznego.
Podsumowując, ukazała się już najnowsza lista refundacyjna leków, której nie powinniśmy się już jako kraj wstydzić. Niewątpliwie podąża ona za pacjentem i za jego potrzebami, coraz częściej obejmując finansowaniem również nowoczesne leki i terapie. Jeżeli chodzi o zmiany na owej liście, to znacznemu rozszerzeniu uległy wskazania dotyczące leczenia onkologicznego, jak i również w zakresie nieonkologicznym czy też w odniesieniu do chorób rzadkich. Owa lista będzie modyfikowana co kwartał i tak naprawdę dopiero po jakimś czasie jej obowiązywania okaże się, na ile jest ona adekwatna do potrzeb rynku i pacjentów.