Insulinooporność to coraz częstszy problem zdrowotny, który sprzyja cukrzycy typu 2., otyłości i innym poważnym schorzeniom. Na szczęście istnieją proste metody diagnostyczne, które pomagają ocenić ryzyko zaburzeń metabolicznych. Jedną z nich jest wskaźnik HOMA-IR. Czym dokładnie jest i dlaczego warto go sprawdzić?
Co to jest wskaźnik HOMA-IR?
Insulina to hormon wytwarzany w trzustce odpowiedzialny za regulację poziomu glukozy we krwi. Insulinooporność (IR, ang. insulin resistance), czyli obniżona odporność tkanek na działanie insulinyto zaburzenie metabolizmu glukozy. Może mieć podłoże genetyczne, ale do jej rozwoju przyczyniają się także złe nawyki żywieniowe, nieodpowiedni styl życia oraz brak aktywności fizycznej. Zaburzenie to jest często związane z nadwagą lub otyłością.
Wskaźnik HOMA-IR (Homeostatic Model Assessment of Insulin Resistance) to narzędzie służące do oceny stopnia insulinooporności organizmu. Oblicza się go na podstawie poziomu glukozy oraz insuliny we krwi na czczo. Jego wartość pozwala określić, czy komórki ciała prawidłowo reagują na wspomnianą wyżej insulinę, czyli hormon regulujący poziom cukru we krwi.
Kiedy się sprawdza HOMA-IR?
Wskaźnik HOMA-IR warto sprawdzić, jeśli występują objawy sugerujące insulinooporność, takie jak:
- przewlekłe zmęczenie,
- senność po posiłku,
- trudności z utratą masy ciała,
- ochota na słodycze po jedzeniu,
- częste uczucie głodu,
- nadciśnienie tętnicze,
- ciemniejsze zabarwienie skóry w okolicach karku, pach czy łokci.
Badanie jest szczególnie zalecane osobom z nadwagą, zespołem policystycznych jajników (PCOS) oraz osobom z cukrzycą w rodzinie. Zaleca się również regularnie wykonywać morfologię krwi, a w ramach niej oznaczenie stężenia glukozy, cholesterolu (LDL i HDL) i trójglicerydów. Nieprawidłowe wyniki mogą sugerować zaburzenia metabolizmu glukozy. Warto skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednie testy w celu pogłębienia diagnozy.
Ponadto badanie wskaźnika HOMA-IR może być pomocne w monitorowaniu pacjentów z cukrzycą typu 2. oraz ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego, szczególnie u pacjentów z otyłością, nadciśnieniem lub dyslipidemią.
Jak obliczyć wskaźnik HOMA-IR?
Jak zatem obliczyć wskaźnik HOMA-IR? Wskaźnik ten oblicza się na podstawie stężenia insuliny i glukozy we krwi na czczo. Dlatego, aby poznać jego wartość, trzeba najpierw wykonać badania laboratoryjne krwi.
Wskaźnik HOMA-IR, można obliczyć wg wzoru:
HOMA-IR = (glukoza na czczo [mmol/l] x insulina na czczo [mU/ml])/22,5
Chcesz szybko sprawdzić swój wskaźnik HOMA-IR? Skorzystaj z prostego i wygodnego narzędzia: kalkulator HOMA-IR. Wystarczy wpisać wyniki badań glukozy i insuliny, a kalkulator automatycznie poda wartość wskaźnika. Kalkulator to narzędzie dające współczynnik orientacyjny. W przypadku podejrzenia zaburzenia, po właściwą diagnozę zawsze należy udać się do endokrynologa lub diabetologa.
Wskaźnik HOMA-IR – normy
Interpretacja wyników HOMA-IR może się nieco różnić w zależności od laboratorium, ale przyjęte normy wyglądają następująco:
- 1,0 – 2,5 – wartość prawidłowa,
- >2,5 – możliwa insulinooporność, warto skonsultować się z lekarzem.
Podwyższony wskaźnik HOMA-IR może wskazywać na zwiększone ryzyko cukrzycy i innych zaburzeń metabolicznych, dlatego warto go monitorować i wdrażać zdrowy styl życia. Wyniki znacznie przekraczające normę mogą zaś wskazywać na zaawansowaną insulinooporność. Należy jednak pamiętać, że samodzielne używanie takich narzędzi nie zastąpi konsultacji z lekarzem.
Podsumowując wskaźnik HOMA-IR to narzędzie służące do oceny insulinooporności, czyli zaburzenia metabolizmu zwiększającego ryzyko cukrzycy typu 2. i otyłości. Oblicza się go na podstawie poziomu glukozy i insuliny na czczo. Wynik powyżej 2,5 może wskazywać na insulinooporność. Badanie jest zalecane szczególnie osobom z nadwagą, PCOS i cukrzycą w rodzinie. Regularna kontrola oraz zmiana nawyków żywieniowych i aktywność fizyczna mogą pomóc w walce z insulinoopornością. Im szybciej zadbasz o swoje zdrowie, tym większe masz szanse na uniknięcie poważniejszych konsekwencji.
Bibliografia:
- https://endokrynologiapediatryczna.pl/?doi=10.18544/EP-01.13.04.1500 [ostatni dostęp: 04.04.2025r.]
- https://www.healthline.com/health/diabetes/insulin-resistance-symptoms#definition [ostatni dostęp: 04.04.2025r.]
- https://cukrzyca.pl/cukrzyca-typu-2/insulinoopornosc/ [ostatni dostęp: 04.04.2025r.]
- Myśliwiec M., Bossowski A. (2017). Insulinooporność i cukrzyca typu 2. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 13(3), 260-267.
- Sieradzki J. (red.) (2018). Cukrzyca – kompendium. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
Artykuł Sponsorowany