Okazuje się w praktyce, iż pacjenci niestety coraz dłużej czekają na gwarantowane świadczenia szpitalne. W powyższym aspekcie placówki medyczne wciąż nie otrzymały należności za świadczenia wykonane w 2024 roku, a kwota zobowiązań ma zostać rozliczona w drugiej połowie lutego bieżącego roku. Z tego powodu część podmiotów celowo wstrzymuje przyjęcia na zabiegi nielimitowane, bojąc się, iż Narodowy Fundusz Zdrowia za nie ostatecznie nie zapłaci.
Co zatem wiadomo o problemach z finansowaniem świadczeń medycznych?
W roku ubiegłym Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) spóźniał się z zapłatą za nielimitowane oraz limitowane nadwykonania dla szpitali, za każdy okres o kilka miesięcy. Stąd też obecnie z niepokojem placówki te czekają na przelewy za ostatni kwartał 2024 roku, a kwoty te mają zostać rozliczone w drugiej połowie lutego bieżącego roku.
Jak podkreśla Waldemar Malinowski, prezes Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Szpitali Powiatowych, w drugiej połowie lutego planowane jest spotkanie z przedstawicielami resortu zdrowia, a tematem rozmowy będzie to jak będzie wyglądało płacenie za świadczenia nielimitowane i limitowane, wykonane ponad przysługujący kontrakt. W ubiegłym roku bowiem płatności za wykonane świadczenia znacznie się opóźniły i jest to sygnał, że polityka w tym zakresie się zmienia.
Niestety wszystko to ma przełożenie na podejście szpitali, które po prostu ograniczają wykonanie procedur, starając się obecnie mieścić w limicie, by nie dopuścić do nagromadzenia się niezapłaconych faktur, co może pogorszyć ich płynność finansową. Tymczasem owa sytuacja finansowa już dziś nie jest dobra i jak informują przedstawiciele resortu zdrowia, na koniec III kwartału 2024 roku wymagalne zobowiązania wykazało 241 szpitali, działających w formie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Suma tych zobowiązań wyniosła około 3,0 mld zł.
W powyższym aspekcie Waldemar Malinowski zauważa, iż jeśli resort nie zapewni regularnego płacenia za nadwykonania zrobione ponad limit, szpitale zrezygnują z wykonywania dodatkowych świadczeń. Niewątpliwie sytuacja w tym względzie jest bardzo trudna.
Jak z kolei dostrzega Filip Płużański, ortopeda przyjmujący w poradni w Oleśnicy pod Wrocławiem, pacjenci, którym wystawiono skierowania na endoprotezoplastykę kolana czy też biodra twierdzą, że nie sposób zapisać się na te zabiegi do pobliskich szpitali. Często w rejestracji słyszą oni bowiem, iż miejsc na ten rok już nie ma, podobnie jak na przyszły i kolejny, a nikt nie chce ich zapisywać na termin za 3 lata, bowiem tym czasie bardzo wiele może się zmienić. Być może zatem szpitale nie chcą ryzykować nadwykonaniami i przyjmują tylko tych pacjentów, za których NFZ na pewno im zapłaci.
Analizując zatem taką sytuację i sprawdzając szpitale w okolicy placówki z Oleśnicy okazuje się, iż najbliższy termin na zabieg endoprotezoplastyki stawu biodrowego we Wrocławiu to 18 lipca 2025 roku, lecz już kolejne zaczynają się od maja 2026 roku. Natomiast gdy chodzi o szpitale powiatowe, to jest tutaj już znacznie gorzej, bo przykładowo w szpitalu w Trzebnicy to 27 listopada 2027 roku, a w Wałbrzychu 16 listopada 2027 roku.
W powyższym aspekcie Paweł Trzciński, rzecznik Wielospecjalistycznego Szpitala Wojewódzkiego w Gorzowie Wielkopolskim podkreśla, iż obecnie kolejki w wielu regionach kraju mogą się wydłużać ze względu na zwiększone zachorowania na grypę, jeżeli bowiem na dziele zabiegowym mamy 10 pacjentów z grypą, to nie przyjmujemy kolejnych, by ich nie zarażać. Tym samym kolejka się przesuwa, lecz na pewno nie o miesiące czy też lata.
Jak jeszcze spojrzeć należałoby na problemy pacjentów ze świadczeniami szpitalnymi?
Jak podkreśla Filip Płużański, brak szybkich terminów operacji może być niebezpieczny dla pacjentów, gdzie przykładowo w ortopedii nie ma operacji niepilnych, bowiem chodzi tutaj o narząd ruchu, a każde unieruchomienie pacjenta z powodu bólu kolana i biodra przekłada się na pogorszenie ogólnego stanu zdrowia. W sytuacji bowiem, gdy ktoś się nie rusza, to niestety często tyje i ma problemy z układem krążenia oraz układem mięśniowym. Tym samym opóźnianie takich operacji przekłada się na powikłania w postaci pojawienia się zaostrzenia innych chorób, jak chociażby miażdżyca, cukrzyca, otyłość, jak i nawet depresja.
W powyższym zakresie warto sobie uświadomić, iż endoprotezoplastyka stawu kolanowego, podobnie jak i stawu biodrowego, to są zabiegi, na które poprzedni rząd zniósł limity. Oznacza to, iż gdy szpital przekroczy wartość kontraktu z NFZ, wówczas fundusz musi zapłacić mu pełną stawkę za nadwykonania. Podobna sytuacja dotyczy innych świadczeń nielimitowanych, jak chociażby okulistyczne operacje zaćmy, czy też badania obrazowe metodą tomografii komputerowej albo rezonansu magnetycznego.
Odmiennie sytuacja wygląda w przypadku świadczeń limitowanych, gdzie, jeśli szpital przekroczy wartość kontraktu z NFZ, musi się liczyć z tym, że otrzyma tylko część wartości poniesionych kosztów, a nawet być może w ogóle nie będzie to rozliczone. W roku ubiegłym po raz pierwszy doszło jednak do tak poważnych opóźnień w wypłacie nadwykonań nielimitowanych i choć część szpitali boi się niewypłacalności NFZ, to wiele placówek ryzykuje, by nie stracić swej renomy.
Jak zauważa Bolesław Gronuś, zastępca dyrektora do spraw finansowych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, placówka ta nie może odmówić pacjentom, a więc trudno mówić o wydłużających się kolejkach. Co innego dotyczy zakładu opiekuńczo-leczniczego, gdzie jest miejsce dla określonej liczby pacjentów, a kolejni czekają w kolejce. Tutaj ewentualnym rozwiązaniem byłoby uruchomieniu dodatkowego oddziału, lecz to już wymaga miejsca i pieniędzy. Jednocześnie zaproponowana przez NFZ wysokość kontraktu na rok 2025 nie jest adekwatna do możliwości placówki w zakresie wykonywania świadczeń, a przede wszystkim do potrzeb, jakie zgłaszają pacjenci. Tutaj największy problem jest z finansowaniem terapii lekowych.
Jak z kolei dostrzega Marek Wójcik, ekspert do spraw ochrony zdrowia w Związku Miast Polskich, tak naprawdę trudno dziwić się placówkom szpitalnym, iż wdrażają one procedury ostrożnościowe, albowiem obecnie ryzyko zewnętrzne, mające wpływ na działalność placówek szpitalnych, jest 5 razy większe niż wewnętrzne. W tym zakresie 15 lat temu było ono dwukrotnie większe, a problemy finansowe mają bezpośrednie przełożenie na pacjentów, jak i również na samorządy, bowiem w sytuacji zatorów płatniczych placówki takie będą oczekiwały większej pomocy, a dochody samorządów nie rosną. Przecież często długi szpitali przekraczają dwukrotnie roczny budżet województwa.
Co jeszcze jest istotne w kontekście trudnej sytuacji finansowej szpitali?
Zasadniczo przedstawiciele placówek szpitalnych podkreślają, iż wizja na ten rok jest tym bardziej zła, że placówki te czeka w tym roku kolejna podwyżka pensji dla personelu medycznego. Tym samym placówki te nie mogą sobie pozwolić na popadanie w większe długi, stąd też nie będą przyjmować pacjentów ponad limit tak chętnie, jak w latach ubiegłych. A to wszystko niestety oznacza dłuższe kolejki dla pacjentów, które i tak są już rekordowe. Jak bowiem wynika z raportu fundacji Watch Health Care, średni czas oczekiwania na gwarantowane świadczenie zdrowotne to 4,2 miesiąca, gdzie rok wcześniej było to 3,5 miesiąca.
W powyższym aspekcie Bolesław Gronuś ma nadzieję, iż za koniecznością podniesienia płac podążać będzie również adekwatny wzrost wycen świadczeń, który pozwoli sfinansować podwyżki dla personelu medycznego. Gdy tak się stanie, wówczas pokryte zostaną wszystkie koszty i stan zadłużenia szpitali się nie zmieni, a jeżeli natomiast proponowane przez NFZ stawki nie będą wystarczające, to zadłużenie szpitali będzie rosło.
Jak zauważa Piotr Gołaszewski, dyrektor do spraw zarządzania filiami oraz rzecznik prasowy Mazowieckiego Szpitala Bródnowskiego, klarowna i przejrzysta polityka ze strony resortu zdrowia byłaby tutaj niezwykle ważna oraz potrzebna. Z uwagi bowiem na to, jak obecnie wygląda regulowanie płatności za świadczenia realizowane w 2024 roku, w I kwartale roku obecnego placówka ta zrealizowała o ok. 8,0% mniej wizyt niż przed rokiem, co niewątpliwie przełoży się na kolejki, które wydłużą się od kilku do kilkunastu dni, w zależności od specjalizacji. Przykładowo obecnie na wizytę u kardiologa w placówce tej czeka się 8-9 miesięcy i podobnie wygląda sytuacja również w przypadku endokrynologa.
Podsumowując, problemy finansowe NFZ i powiązane z tym opóźnienia z rozliczaniem płatności za świadczenia zarówno limitowane, jak i nielimitowane, wykonane przez placówki szpitalne w roku ubiegłym, sprawiają, iż szpitale mniej chętnie przyjmują obecnie pacjentów, którzy mieliby otrzymać świadczenia ponad wartość kontraktu z NFZ. Placówki te, skądinąd słusznie, obawiając się bowiem problemów z płatnościami, a mając przed sobą konieczność zapewnienia środków na podwyżki dla personelu medycznego, ograniczają liczbę przyjęć. Wszystko to sprawia, iż już obecnie średni czas oczekiwania na gwarantowane świadczenia zdrowotne wynosi 4,2 miesiąca, gdzie jeszcze rok temu było to 3,5 miesiąca. Spodziewać się zatem należy, iż czas ten ulegnie niestety dalszemu wydłużeniu, co niewątpliwie będzie miało fatalny wpływ na sytuację zdrowotną pacjentów.