Poważnym problemem polskiego systemu opieki zdrowotnej jest to, iż pacjenci nie stawiają się na wizytę bądź zaplanowany zabieg, a jednocześnie nie odwołują tych wizyt. Niestety brak informacji o nieobecności danego pacjenta stanowi poważną stratę zarówno dla systemu opieki zdrowotnej, jak i dla innych chorych, którzy mieliby okazję w to miejsce wejść.
Co zatem jest istotne w kontekście nieodwoływania przez pacjentów wizyt lekarskich?
Generalnie niemalże połowa pacjentów, którzy nie stawiają się na wizytę bądź też zabieg, nie odwołuje ich w placówce medycznej. Tymczasem brak informacji o nieobecności pacjenta jest stratą zarówno dla całego systemu opieki zdrowotnej, jak i dla innych chorych, którzy mieliby szansę wskoczyć w to miejsce, gdy inny pacjent nie przyszedł. Wynika tak z raportu „Wizyty, których nie było 2023 r.”, autorstwa The Healthcare Economics Foundation.
Przedstawiciele tej fundacji przeanalizowali dane o nieodwołanych wizytach i rezygnacjach dla 29 najbardziej reprezentatywnych z 40 świadczeń, na które w czasie rzeczywistym są prowadzone listy oczekujących w NFZ-owskiej aplikacji AP-KOLCE. Jest to tylko wycinek z wszystkich ponad 500 list, z których ponad 400 to te do poszczególnych placówek, a ponad 100 na procedury i świadczenia.
Badaniem objęto 17,6 mln umówionych świadczeń, z których 14,9 mln zostało zrealizowanych (a zatem 85,0%), a 2,6 mln (czyli 15,0%) opuszczonych. Niestety aż 48,0% pacjentów nie stawiło się na umówione badanie, nie informując o tym placówki ani nie odwołując danej wizyty. Ewidentnie prowadzi to do strat, które są wręcz trudne do oszacowania.
Z danych statystycznych wynika, iż najwięcej opuszczonych wizyt mamy w ortopedii oraz traumatologii, gdzie jest to około 20,0% wizyt, przy czym tylko 42,0% rezygnujących ze świadczenia powiadomiło o tym swą placówkę. W powyższym aspekcie rekordy biją wręcz zapisani na zabiegi endoprotezoplastyki, czyli wszczepienia protezy stawów biodrowego i kolanowego, gdzie co trzeci pacjent nie przyszedł na operację kolana, a co piąty biodra. W odniesieniu z kolei do rewizji owych zabiegów, a zatem ponownej operacji, pacjenci rezygnowali już tylko w ilości 8,0%.
Jak podkreśla Filip Płużański, łódzki ortopeda przeprowadzający zabiegi w szpitalach w Poddębicach i w Słupcy, większość rezygnacji wynika z tego, iż pacjenci często decydują się na zabiegi prywatne. Zdarza się, iż pacjenci zrezygnują z pierwszego zabiegu ze względu na inne plany, przykładowo pacjent nie przyszedł na operację kolana, bo miał w tym czasie urlop, nie chciał zabiegu w wakacje, bądź też się po prostu przestraszył. Często są to osoby, które czekały przez wiele lat, lecz w końcu zdecydowały się zapłacić za zabieg w klinice prywatnej, a dużo rzadziej rezygnują pacjenci z rewizji, bowiem wówczas choroba często utrudnia im już normalne funkcjonowanie.
W odniesieniu z kolei do informowania placówki medycznej o rezygnacji z endoprotezoplastyki wszystkie statystyki są podobne. O swojej decyzji powiadamia bowiem 72,0-78,0% pacjentów, a co piąty pacjent zachowuje tę informację tylko dla siebie.
Z kolei stosunkowo niedużo procedur odwoływanych jest w okulistyce, gdzie w zeszłym roku chorzy opuścili tylko:
- 7,5% zabiegów zaćmy (przy czym w 70,0% o tym uprzedzili)
- 6,9% zabiegów dotyczących ciała szklistego (około 60,0% chorych odwołało)
- 6,3% operacji jaskry (uprzedził o tym jednak tylko co drugi pacjent)
- 15,0% operacji plastycznych oka (które odwołało 67,0% chorych).
W powyższym aspekcie również w okulistyce dość prężnie prosperuje rynek prywatny i także tutaj pacjenci zazwyczaj decydują się na opcję płatną, bowiem jest ona po prostu szybsza.
O czym jeszcze warto wiedzieć w kontekście nieinformowania placówek medycznych o nieobecności na umówionym zabiegu przez pacjentów?
W kontekście nieodwoływania zaplanowanych wizyt czy też zabiegów ważnym jest niewątpliwie, iż informowanie placówek służby zdrowia przez pacjentów o niemożności przybycia miałoby na pewno przełożenie zarówno na koszty funkcjonowania całego systemu ochrony zdrowia, jak i również zmniejszyłoby kolejki do specjalistów. Urzędnicy resortu zdrowia zakładają, iż pomóc powinna tutaj e-rejestracja, będąca zagadnieniem, któremu obecnie dużą uwagę poświęcają przedstawiciele resortu zdrowia. Przy czym początkowo będzie ona dostępna jedynie w formie ograniczonego do kilku dziedzin pilotażu.
Eksperci są jednak zdania, iż nie będzie to panaceum na wszystko, bowiem większość pacjentów korzystających z poradni specjalistycznych to osoby w podeszłym wieku i te osoby, jak dostrzega Jerzy Gryglewicz, ekspert Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego, nie będą raczej korzystały z internetowej rejestracji.
Niewątpliwie sposobem rozwiązania sytuacji byłoby, w przypadku specjalistycznych świadczeń, po prostu skrócenie kolejek. Niestety w praktyce bywa, że część pacjentów ma wizytę wyznaczoną za kilka lat, a z nich część osób nie może tak długo czekać i w międzyczasie szuka miejsc z krótszymi terminami, a niektórzy w ogóle niestety nie doczekują terminu wizyty.
Z drugiej strony Andrzej Zapaśnik, specjalista chorób wewnętrznych i prezes przychodni medycznej BalticMed przekonuje, iż jest też spora grupa pacjentów zachowujących się nieodpowiedzialnie. Do takich pacjentów często pracownicy przychodni wydzwaniają, potwierdzają termin wizyty i obecność, a pacjenci i tak nie przychodzą na umówione wizyty. Niewątpliwie jest tu zapewne pewne pole do manewru i do działania. Być może powinno się stosować pewnego rodzaju odpłatność za wizyty odpuszczone bez odwołania, czy też jakieś inne konsekwencje z tego tytułu.
Niestety część pacjentów uważa, że wszystko im się należy i za nic nie odpowiadają, a to wszystko kończy się stratami dla budżetu, dla przychodni, ale też i dla samych pacjentów, którzy na puste miejsce się nie dostali, choć można byłoby ich przyjąć. Skutkiem tego wszystkiego jest niestety ograniczenie dostępu do świadczeń zdrowotnych i być może jest to też zagadnienie, któremu mógłby się przyjrzeć, w kontekście znalezienia rozwiązania, rzecznik praw pacjenta.
Podsumowując, dość istotnym problemem polskiej służby zdrowia jest nieinformowanie przez pacjentów o tym, iż nie stawią się oni na wyznaczony termin wizyty bądź też zabiegu. Niestety ze statystyk wynika, iż niemalże połowa pacjentów nie przychodzących na zabieg nie odwołuje ich w placówce medycznej. To niestety sprawia, iż mamy do czynienia z dodatkowymi stratami dla całego systemu medycznego, ale też i dla samych pacjentów, bowiem w to miejsce mogliby wejść inni pacjenci i skorzystać z porady czy też zabiegu. Biorąc pod uwagę owe dane statystyczne okazuje się, że problem jest dość poważny i tak naprawdę nie ma jednej recepty na jego rozwiązanie. Przedstawiciele resortu zdrowia planują jak najszybsze uruchomienie portalu e-rejestracja, który ich zdaniem powinien ów problem rozwiązać, bądź chociażby zmniejszyć. Natomiast eksperci nie są co do tego jednoznacznie zgodni. Stąd też być może wartym przemyślenia byłoby wprowadzenie jakiejś formy sankcji za nie poinformowanie o niestawieniu się na termin umówionego badania czy też zabiegu.