Okazuje się, iż zmiana zasad opłacania składek zdrowotnych dla osób, które same nie muszą tego robić, została zatwierdzona. Obecnie sfinansowanie takich składek spoczywać będzie na barkach Narodowego Funduszu Zdrowia, a oszczędności powstaną po stronie Ministerstwa Zdrowia. W skali roku będzie to kwota około 1 mld złotych.
Co wiadomo zatem obecnie o zmianach w zakresie finansowania działalności branży ochrony zdrowia w Polsce od przyszłego roku?
Generalnie Sejm RP odrzucił senackie weto wobec ustawy z 16 listopada 2022 roku o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta procedowana była w bardzo szybkim tempie, bowiem założenia projektu pojawiły się na końcu września bieżącego roku, 15 listopada odbyło się pierwsze czytanie projektu, a dzień później drugie czytanie. Szybkie tempo procesu legislacyjnego udało się zapewne utrzymać z powodu pominięcia etapu konsultacji społecznych, co było jednym z zarzutów stawianych ustawie zarówno przez samorządy, stronę społeczną, jak i posłów oraz senatorów opozycji.
Sam proces legislacyjny ustawy w Sejmie RP też był dość karkołomny, bowiem pierwsze czytanie w komisji zdrowia zakończyło się wnioskiem o odrzucenie ustawy w całości, a dopiero po przegłosowaniu na sali plenarnej przystąpiono do dalszych prac nad projektem i ostatecznie ustawę uchwalono. W Senacie RP odbiór ustawy był jeszcze gorszy, bowiem zarówno na komisji zdrowia, jak i posiedzeniu plenarnym, przegłosowano weto, które jednak posłowie ostatecznie odrzucili i ustawa została przyjęta w kształcie, w którym wyszła ona z Sejmu RP.
Zasadnicza ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 2023 roku i zgodnie z nią plan finansowy Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) zostanie obciążony dodatkowymi obowiązkami, w tym między innymi:
- finansowaniem świadczeń wysokospecjalistycznych (przykładowo przeszczepów czy też zaawansowanych zabiegów kardiologicznych)
- finansowaniem ratownictwa medycznego
- finansowaniem programów „Leki 75+” oraz „Ciąża+”
- finansowaniem leków nabywanych w ramach dwóch programów polityki zdrowotnej prowadzonych przez Ministerstwo Zdrowia (dotyczących chorych na hemofilię oraz zakażonych wirusem HIV oraz z przewlekłym zapaleniem wątroby typu C, osadzonych w zakładach penitencjarnych)
Poza tym ustawa zakłada w roku 2023 jednorazowe zasilenie Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 kwotą do 5,5 mld zł z funduszu zapasowego NFZ.
A jak ustawa odnosi się do zmiany zasad opłacania składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego dla osób, które same nie muszą tego robić?
Generalnie ustawa zakłada, iż NFZ przejmie finansowanie ubezpieczeń zdrowotnych osób, które mu podlegają, choć nie muszą płacić składek zdrowotnych. Obowiązek opłacania składek zdrowotnych nie dotyczy bowiem między innymi:
- żołnierzy, za wyjątkiem żołnierzy zawodowych
- osób, które utraciły wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939-1945, bądź eksplozji niewypałów i niewybuchów pozostałych po tych działaniach, otrzymujących dochody z tytułu emerytury lub renty zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie odrębnych przepisów
- uczniów
- dzieci przebywających w placówkach pełniących funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze bądź opiekuńcze, bądź też w domach pomocy społecznej
- studentów i doktorantów
- bezrobotnych
- kombatantów i osób represjonowanych oraz działaczy opozycji antykomunistycznej, niepodlegających ubezpieczeniom społecznym w Rzeczypospolitej Polskiej, bądź niepobierających emerytury lub renty
W odniesieniu do powyższych obowiązek opłacania składki zdrowotnej nie dotyczy, jeżeli osoby te nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu i o ile nie pobierają zasiłku dla bezrobotnych bądź też stypendium.
W praktyce zatem oznacza to, iż za ubezpieczenie osób, które z różnych względów nie muszą opłacać składek, zapłaci NFZ, a zatem tak naprawdę osoby, które takowy obowiązek mają.
W tym kontekście wspomnieć warto, iż katalog uprawnionych również został nieco zmodyfikowany i do grupy, która nie musi opłacać składek zdrowotnych, zostali dodani absolwenci odbywający w Polsce obowiązkowy staż oraz osoby odbywające kursy języka polskiego lub kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim.
Modyfikacji uległy również przepisy w odniesieniu do żołnierzy, bowiem dotychczas obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegali żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową, ćwiczenia wojskowe oraz pełniący terytorialną służbę wojskową lub służbę w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny. Nowelizacja z kolei obejmuje ubezpieczeniem również żołnierzy odbywających zawodową służbę wojskową w trakcie kształcenia, żołnierzy powołanych do służby w aktywnej rezerwie w dniach pełnienia tej służby oraz żołnierzy pasywnej rezerwy powołanych na ćwiczenia wojskowe w dniach odbywania tychże ćwiczeń.
Jak podkreśla Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich, oszczędność budżetu państwa wynikająca z zaprzestania finansowania składek na ubezpieczenia zdrowotne grup osób wymienionych powyżej wynosi około 1 mld zł. Jednocześnie, jak szacują eksperci, w sumie zmiany wchodzące w życie od 1 stycznia przyszłego roku, oznaczają dodatkowe obciążenie budżetu NFZ kwotą około 13 mld zł, czyli 10% całości jego budżetu.
Co jeszcze ma znaczenie w kontekście zmian, które wprowadza nowa ustawa o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw?
Generalnie ciekawostką jest, iż na wynik głosowania w Sejmie RP oczekiwali również kierownicy Urzędów Stanu Cywilnego. Wszystko przez jedną z poprawek, którą dodano w trakcie prac sejmowych, dotyczącą nowelizacji ustawy z 28 listopada 2014 roku – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 1681).
Jak podkreśla Sławomir Wojciechowski, kierownik Urzędu Stanu Cywilnego i ekspert Zrzeszenia Gmin Województwa Lubuskiego, ustawodawca zmieniając przepisy około 7 lat temu założył, iż karta zgonu oraz urodzenia będzie tworzona i przesyłana do Urzędów Stanu Cywilnego w postaci elektronicznej. Jednakowoż ze względu na brak odpowiedniej infrastruktury technicznej wprowadzono przepis, iż dotychczasowa ścieżka, czyli formularze karty urodzenia i zgonu w postaci papierowej przekazywanej obywatelowi, będą możliwe do wykorzystania do końca 2022 roku. Okazało się jednak, iż jest to zbyt krótki czas, bowiem nowa infrastruktura nadal nie jest do tego w pełni przygotowana.
W tym aspekcie jedna z poprawek dotyczy przedłużenia tej możliwości o kolejny rok. Gdyby natomiast posłowie Sejmu RP zagłosowali zgodnie z rekomendacją Senatu RP, wówczas od 1 stycznia przyszłego roku mielibyśmy elektroniczną procedurę zgłoszenia urodzeń i zgonów bez technicznej możliwości, czyli w praktyce obywatele nie mogliby tego uczynić. Tak się jednak nie stało i obecnie przez kolejny rok obowiązywać będzie przepis uchwalony niemalże 7 lat temu.
Podsumowując, w trybie dość ekspresowym i bez konsultacji społecznych uchwalona została ustawa z dnia 16 listopada 2022 roku o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw. Pośród wielu zmian, które ona wprowadza, jedną z istotniejszych jest obciążenie budżetu NFZ finansowaniem dodatkowych zadań, które pochłonąć może rocznie około 13 mld zł. Z tej kwoty około 1 mld zł dotyczyć będzie opłacania składek zdrowotnych dla osób, które same nie muszą tego robić. Do tej pory zadanie to finansowane było z budżetu resortu zdrowia, a od Nowego Roku przejmie je NFZ.