Fobia społeczna, znana również jako zaburzenie lęku społecznego, jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń lękowych. Charakteryzuje się ona nadmiernym i nieuzasadnionym lękiem przed sytuacjami społecznymi, w których dana osoba może być obserwowana lub oceniana przez innych. Dowiedz się, w jaki sposób objawia się fobia społeczna, poznaj skuteczne metody leczenia.
Czym jest fobia społeczna?
Według definicji, fobia społeczna to „uporczywy lęk przed jedną lub więcej sytuacjami społecznymi, w których osoba jest wystawiona na potencjalną ocenę ze strony innych”. Osoby cierpiące na to zaburzenie obawiają się, że mogą zachować się w sposób, który będzie upokarzający lub żenujący.
Fobia społeczna może manifestować się w różnych sytuacjach, takich jak:
- Występowanie publiczne.
- Jedzenie lub picie w miejscach publicznych.
- Rozmowy z autorytetami.
- Nawiązywanie kontaktów z płcią przeciwną.
- Korzystanie z publicznych toalet.
Fobia społeczna – objawy
Objawy fobii społecznej można podzielić na trzy główne kategorie:
Objawy poznawcze: negatywne myśli i przekonania dotyczące sytuacji społecznych.
Objawy fizjologiczne: reakcje ciała związane z lękiem, takie jak pocenie się, drżenie rąk, przyspieszony puls
Objawy behawioralne: unikanie sytuacji społecznych lub zachowania zabezpieczające.
Fobia społeczna – leczenie
Leczenie fobii społecznej obejmuje kilka skutecznych metod, które mogą być stosowane samodzielnie lub w kombinacji, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta.
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest uznawana za jedną z najbardziej skutecznych metod leczenia fobii społecznej. CBT koncentruje się na zmianie dysfunkcyjnych wzorców myślenia i zachowania, które podtrzymują zaburzenie [5].
Główne elementy terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu fobii społecznej obejmują:
Psychoedukacja: pacjent uczy się o naturze fobii społecznej, jej przyczynach i mechanizmach podtrzymujących.
Restrukturyzacja poznawcza: identyfikacja i modyfikacja negatywnych schematów myślowych związanych z sytuacjami społecznymi. Pacjent uczy się kwestionować i zmieniać irracjonalne przekonania.
Ekspozycja: stopniowe i kontrolowane wystawianie pacjenta na sytuacje społeczne wywołujące lęk. Może to odbywać się in vivo (w rzeczywistych sytuacjach) lub w wyobraźni.
Trening umiejętności społecznych: nauka i praktyka efektywnych zachowań społecznych, takich jak asertywność, komunikacja niewerbalna, rozpoczynanie i podtrzymywanie rozmowy.
Eksperymenty behawioralne: testowanie negatywnych przekonań w realnych sytuacjach społecznych, co pomaga pacjentowi zdobyć nowe, bardziej adaptacyjne doświadczenia,
Techniki relaksacyjne: nauka metod radzenia sobie z fizycznymi objawami lęku, takich jak kontrola oddechu czy progresywna relaksacja mięśni.
Zapobieganie nawrotom: opracowanie strategii utrzymania osiągniętych postępów i radzenia sobie z potencjalnymi trudnościami w przyszłości.
Skuteczność CBT w leczeniu fobii społecznej została potwierdzona w licznych badaniach klinicznych. Terapia ta nie tylko pomaga w redukcji objawów lękowych, ale także poprawia ogólne funkcjonowanie społeczne i jakość życia pacjentów. Ośrodkiem, ktory pracuje w podejściu CBT jest w leczeniu fobii społęcznej jest ośrodek Nowewidoki.Warto podkreślić, że terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu fobii społecznej jest procesem wymagającym aktywnego zaangażowania pacjenta. Często obejmuje ona zadania domowe i ćwiczenia, które pacjent wykonuje między sesjami terapeutycznymi.
Farmakoterapia
a) Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI):
- Leki pierwszego wyboru w leczeniu fobii społecznej
- Przykłady: paroksetyna, sertralina, escitalopram
- Wymagają kilku tygodni, aby osiągnąć pełny efekt terapeutyczny
b) Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI):
- Alternatywa dla SSRI
- Przykład: wenlafaksyna
c) Benzodiazepiny:
- Stosowane w krótkotrwałym leczeniu objawowym
- Szybko działające, ale istnieje ryzyko uzależnienia
- Przykłady: alprazolam, klonazepam
d) Beta-blokery:
- Mogą być stosowane doraźnie w konkretnych sytuacjach (np. przed wystąpieniem publicznym)
- Pomagają kontrolować fizyczne objawy lęku, takie jak drżenie rąk czy przyspieszone bicie serca
Warto dodać, że łączenie psychoterapii i farmakoterapii często daje najlepsze efekty, szczególnie w ciężkich przypadkach. Leki mogą pomóc w redukcji objawów, umożliwiając efektywniejsze uczestnictwo w psychoterapii.
Podsumowanie
Podsumowując, terapia poznawczo-behawioralna stanowi skuteczne i kompleksowe podejście do leczenia fobii społecznej. Dzięki połączeniu technik poznawczych i behawioralnych, CBT pozwala pacjentom na stopniowe przezwyciężanie lęku społecznego i rozwijanie bardziej adaptacyjnych wzorców myślenia i zachowania w sytuacjach społecznych.