Spodziewać się należy, iż w najbliższym czasie dostęp do stomatologa w ramach NFZ będzie trudniejszy. Wprawdzie od roku obecnego pacjenci mogą liczyć na większą liczbę świadczeń stomatologicznych udzielanych w ramach NFZ, lecz jednocześnie ubywa miejsc, gdzie można owe świadczenia zrealizować. To wszystko razem sprawi zatem, iż trudniej będzie o wykonanie usługi stomatologicznej w ramach NFZ.
Co jest zatem istotne w kontekście zmian dotyczących leczenia stomatologicznego w ramach NFZ?
Teoretycznie przedstawiciele resortu zdrowia postanowili zadbać o uzębienie Polaków, czego efektem jest wydłużenie listy świadczeń stomatologicznych, dostępnych w ramach NFZ. W tym kontekście od 3 stycznia 2025 roku, zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 19 grudnia 2024 roku, zmieniającym rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego (Dz.U. z 2025 r. poz. 1), można już nie tylko wyczyścić zęby i założyć opatrunek czy też plombę, ale skorzystać z innych dodatkowych usług, jak chociażby:
- zrobienie protezy overdenture czyli ruchomej, osadzonej na filarach
- wykonanie zdjęcia pantomograficznego przed leczeniem endodontycznym lub protetycznym
- polakierowanie jednej czwartej łuku zębów mlecznych u dzieci
- wykonanie większej liczby procedur w przypadku zwiniętych zębów
Z kolei od 2026 roku możliwa będzie również refundacja zabiegów stomatologicznych w znieczuleniu ogólnym u tak zwanych dzieci niewspółpracujących.
Tym samym teoria wygląda ładnie, bowiem mamy do czynienia z rozszerzeniem zakresu usług oferowanych w ramach NFZ, lecz niestety w praktyce jest znacznie gorzej. Już obecnie gabinety stomatologiczne często odsyłają pacjentów z kwitkiem, bowiem, jak zauważa Paweł Barucha, wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej, nowe procedury nie zostały do tej pory wycenione przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, a tym samym NFZ nie może ich wpisać do koszyka świadczeń, przez co gabinety stomatologiczne usług zrealizować nie mogą. W najbliższym czasie zbiera się w tym względzie Naczelna Komisja Stomatologiczna i po spotkaniu przygotowany zostanie apel do przedstawicieli resortu zdrowia, z prośbą o jak najszybszą wycenę nowych świadczeń oraz przygotowania na nowo kosztorysów.
Jak zauważa z kolei Agnieszka Surdyka, lekarz stomatolog z Lublina, generalnie jest to kolejny problem, z którym boryka się środowisko stomatologów. Przykładowo większość wycen nie była zmieniana od lat, a w ostatnim czasie podwyższono tylko wyceny stomatologicznych świadczeń z zakresu chirurgii i periodontologii, lecz w ślad za tym niestety nie poszło zwiększenie wartości limitów kontraktowych, a tym samym dziś szybko się one wyczerpują, czyli przyjmowanych jest de facto coraz mniej pacjentów.
W powyższym aspekcie eksperci Naczelnej Rady Lekarskiej podkreślają, że na stomatologię dziś przeznaczanych jest 2,0% budżetu NFZ i w 2024 roku było to 3,4 mld zł, a w 2025 roku kwota ma być o 0,5 mld zł większa. Tymczasem, zdaniem przedstawicieli środowiska stomatologicznego, kwota ta powinna być co najmniej 2 razy większa.
O czym jeszcze warto wiedzieć w kontekście leczenia stomatologicznego opartego na kontraktach zawartych z NFZ?
Niestety bardzo trudne warunki współpracy oraz niska opłacalność sprawiają, iż coraz mniej gabinetów stomatologicznych jest zainteresowanych leczeniem w ramach kontraktu zawartego z NFZ. Jak podkreśla Paweł Barucha, podstawowym problemem jest to, iż kontrakty są tak niskie, że niestety potrafią wyczerpać się w dwa tygodnie, a tym samym lekarzom stomatologom nie opłaca się taka współpraca i z niej rezygnują.
Tak naprawdę tylko raz udało się powstrzymać odpływ współpracujących z NFZ gabinetów stomatologicznych, gdzie było to w momencie podniesienia wyceny świadczeń chirurgicznych i periodontologii. Ponieważ jednak niestety kontrakty zostały na takich samych wysokościach, negatywny trend powrócił i trwa do dziś. Niestety również w roku obecnym należy oczekiwać kolejnego odpływu dentystów z systemu NFZ.
W powyższym aspekcie jak wynika z danych NFZ, w roku ubiegłym liczba dentystów realizujących świadczenia w ramach umów wynosiła 13.561, gdzie rok wcześniej było to 13.732. Niestety wyceny są od 2 do nawet 4 razy niższe w stosunku do świadczeń realizowanych prywatnie, a wiele z nich jest wykonywanych wręcz poniżej granicy opłacalności, jak chociażby w przypadku założenia opatrunku. To wszystko sprawia, iż usługi w ramach NFZ są ograniczane na rzecz tych realizowanych prywatnie, a docelowo po prostu będą w ogóle wycofywane z oferty lekarzy stomatologów.
Eksperci podkreślają, iż przykładowo za założenie wypełnienia do zęba NFZ płaci 100,00 zł, natomiast za wykonanie tej usługi w ramach prywatnej praktyki stomatolog otrzymuje przeciętnie 200,00 – 250,00 zł. Jednocześnie są też i takie placówki, które chcą nawiązać współpracę z NFZ, gdzie przykładowo Wioletta Januszczyk, dyrektor zarządzająca pionem usług konsumenckich Medicoveru i wiceprezes zarządu, przyznaje, że podmiot ten nie zamyka się na współpracę z NFZ. Jeżeli bowiem jest możliwość dotarcia do pacjentów, których nie stać na leczenie wymagające poniesienia dodatkowych opłat, to może jest to jakaś opcja, aby stomatologia za pośrednictwem Medicoveru dotarła do szerszego grona osób. Niestety jednak finansowanie nadal jest niewystarczające do świadczenia usług na odpowiednio wysokim poziomie. W tym aspekcie niewątpliwie wyzwaniem jest, aby finansowanie w ramach NFZ zostało dostosowane do jakości, jaką powinna zapewniać opieka stomatologiczna. Największy potencjał ma tutaj niewątpliwie stomatologia dziecięca, jednak nie ma co oczekiwać jakichś przełomów w tym zakresie w ciągu najbliższych lat.
Jak jeszcze należy spojrzeć na leczenie stomatologiczne w ramach kontraktu z NFZ?
Niewątpliwie mniejsza liczba dentystów współpracujących z NFZ przekłada się na liczbę udzielanych świadczeń. W 2023 roku było to niemal 18,0 mln świadczeń, a do listopada 2024 roku jedynie 15,6 mln. Gdyby zatem przyjąć, że w grudniu ubiegłego roku utrzymała się taka sama skala jak w poprzednich miesiącach, to liczba w całym roku wyniesie nieco ponad 17,0 mln. Jednocześnie rośnie wartość zrealizowanych usług, bowiem w 2023 roku było to 3,426 mld zł, a w 2024 (do listopada 2024 r.) 3,6 mld zł. To niestety jest również efektem tego, że gabinety stomatologiczne stawiają na lepiej wycenione procedury i zauważają, że zwiększanie koszyka świadczeń, przy jednoczesnym kurczeniu się liczby gabinetów sprawić może, że oczekiwanie na wizytę w ramach NFZ po prostu znacznie się wydłuży.
Kolejny problem dotyczący nowego rozporządzenia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego dotyczy tego, iż zdaniem dentystów owo rozporządzenie jest po prostu jednym wielkim prawnym bublem. Poza tym, że są tam oferowane świadczenia, których wyceny wciąż nie ma, to wprowadzane są również rozwiązania, które wykluczają niektóre grupy pacjentów z leczenia. Tak bowiem będzie chociażby w przypadku seniorów i protez overdenture.
Jak bowiem podkreśla Paweł Barucha, aby móc wykonać taką procedurę, pacjent musi zrobić pantomogram, a wykonanie takiego badania powinien zlecić specjalista. Niestety tych nie ma zbyt wielu w zawodzie, a do tego jest to możliwe w ściśle określonych przypadkach. Stąd też trzeba będzie znaleźć odpowiednią jednostkę chorobową u pacjenta, która go do tego uprawnia.
Kolejny problem dotyczy planowanego wprowadzenia zabiegów stomatologicznych w znieczuleniu ogólnym dla tak zwanych dzieci niewspółpracujących, gdzie jak zauważa Agnieszka Surdyka, gabinety stomatologiczne są do tego dziś zupełnie nieprzygotowane i to nie tylko pod względem lokalowym, ale również pod względem odpowiedniego personelu, gdzie usługa taka wymaga zatrudnienia anestezjologa. Niewątpliwie istnieje też poważne zagrożenie, iż cała ta sytuacja wydłuży kolejkę oczekiwania na wizytę dla dzieci z niepełnosprawnościami, które potrzebują korzystać z takiego rozwiązania, bowiem możemy mieć do czynienia z wymuszaniem tej procedury przez rodziców innych dzieci.
Podsumowując, czysto teoretycznie ostatnie rozporządzenie ministra zdrowia, zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego, dokonuje rozszerzenia listy świadczeń stomatologicznych dostępnych w ramach kontraktu zawartego z NFZ. Niestety w ślad za owym rozszerzeniem możliwości leczenia stomatologicznego nie dokonano właściwej wyceny owych nowych procedur, jak i nie zwiększono wartości kontraktów, co sprawia, iż coraz mniej gabinetów stomatologicznych jest w ogóle zainteresowanych współpracą w ramach NFZ. Takich gabinetów po prostu ciągle ubywa, a zatem spodziewać się należy, iż coraz trudniej będzie pacjentom umówić się na wizytę, celem podjęcia leczenia stomatologicznego w ramach NFZ. Po raz kolejny zatem szumne zapowiedzi usprawnienia systemu lecznictwa okazują się być bez pokrycia w rzeczywistości.