W związku z epidemią koronawirusa i panującym stenem epidemii w Polsce wiele instytucji, urzędów czy też przeróżnego rodzaju przedsiębiorstw przekształciło swe modele pracy na pracę zdalną. Okazuje się bowiem, iż może być ona wykorzystywana w zdecydowanie szerszym zakresie, aniżeli jeszcze niedawno można było sobie wyobrazić. Jednakże są branże czy też usługi, które takiej możliwości nie mają. Przykładem takim jest świadczenie usług z zakresu pomocy psychologicznej i psychoterapeutycznej.
Jak zatem wygląda obecnie sytuacja z możliwością uzyskania porady psychologa czy psychoterapeuty?
Kolejny tydzień izolacji spowodował, iż wielu pacjentów psychologów i psychoterapeutów zgodziło się przejść na terapie zdalne, prowadzone z wykorzystaniem nowych technologii. Jednakże gorzej wygląda sytuacja z diagnostyką, gdy kontakt osobisty jest wręcz wymagany. Problemy dotykają też psychologów szkolnych.
Polskie Towarzystwo Psychologiczne (PTP) zarekomendowało swym członkom, by przeszli oni na system pracy zdalnej, wykorzystując do tego celu telefony czy też komunikatory internetowe, jak chociażby WhatsApp czy też Skype. Jednocześnie przedstawiciele PTP napisali, iż według nich nie jest to najlepszy sposób prowadzenia terapii, jednak w obecnej sytuacji zagrożenia epidemiologicznego, wysoce zalecany.
Jest to o tyle istotne, iż pomocy psychologicznej potrzebują dziś nie tylko ci, którzy do tej pory z niej korzystali, ale zdecydowanie przybywa nowych osób, potrzebujących wsparcia w sytuacji koniecznej izolacji, w jakiej się znaleźli.
Jak zauważa doktor Izabella Grzyb, specjalista psycholog kliniczny z Krakowa, w pierwszym tygodniu izolacji i akcji „zostań w domu” większość pacjentów odwoływała zaplanowane wizyty i spotkania. Obecnie jednak, wskutek zauważenia, iż izolacja może potrwać dłużej, ponad połowa pacjentów zgodziła się przejść na system świadczenia porad w postaci wirtualnej.
Te obserwacje potwierdza Danuta Mazij-Kucharska, będąca szkolnym pedagogiem specjalnym w Warszawie. Tutaj również chęć odbycia konsultacji w formie zdalnej znacznie zwiększyła się z chwilą, gdy okazało się, iż kwarantanna potrwa dłużej. Jednakże w przypadku rodziców dzieci pojawiają się inne problemy, mianowicie:
- praca zdalna świadczona przez nich z domu
- bardzo dużo materiałów przesyłanych dzieciom przez szkoły
- brak wystarczającej liczby komputerów do pracy, nauki i porad
Tym niemniej obie wyżej wymienione Panie przewidują, iż w miarę utrzymywania się stanu epidemii coraz więcej osób będzie się przekonywać do pracy z psychologiem on-line, przyjmując to jako normę w tym nadzwyczajnym czasie, w jakim się znaleźliśmy.
Czy praca psychologa w formie zdalnej jest absolutną nowością dla tej branży?
Otóż okazuje się, że wcale nie. W ostatnich latach bowiem zaobserwować można było, iż tradycyjna forma pracy psychologa z pacjentem w gabinecie uległa poszerzeniu o nowe możliwości. Stało się tak, jak twierdzi Anna Leśnikowska-Jaros, będąca psychologiem dla biznesu z Łodzi, dzięki rozwojowi nowych technologii, globalizacji i większej otwartości społeczeństwa na telepracę.
Dziś bowiem spotkać już można wielu psychologów, którzy poza pracą w gabinecie świadczą usługi on-line. Pojawiły się też specjalistyczne platformy, obsługujące takie rozwiązania, z zachowaniem wszelakich standardów bezpieczeństwa danych i anonimowości pacjentów.
W zasadzie prowadzenie konsultacji psychologicznych, psychoterapeutycznych czy też psychiatrycznych jest wręcz zalecane w formie zdalnej, zwłaszcza ze stałymi klientami, którzy nawet preferują taki sposób prowadzenia terapii. Są to bowiem częstokroć klienci, którzy mają problem z przekonaniem się do spotkań lub też wolą pozostać anonimowymi. Zdarza się też, iż są to osoby mające lęk przed wychodzeniem z domu czy też nawiązywaniem relacji.Wśród pacjentów preferujących zdalną formę prowadzenia konsultacji są też tacy, którzy nie zorganizują sobie czasu na przyjazd do gabinetu psychologicznego LMC w Poznaniu lub też nie mają takiej możliwości z uwagi na miejsce zamieszkania. Wreszcie są i Polacy, którzy wyemigrowali poza granice Polski i możliwość porozmawiania z psychologiem po polsku, wraz z zapłatą niższej niż u siebie stawki, jest argumentem za konsultacją w formie zdalnej.
Kto jeszcze korzysta z konsultacji psychologicznych on-line?
Otóż coraz częściej z tej formy wsparcia korzystają pracodawcy, dbający już nie tylko o fizyczne, ale i o psychiczne zdrowie swych pracowników.
Okazuje się też, iż zdalny kontakt może oznaczać dla niejednego terapeuty problem i wyzwanie. Jednym z bardziej banalnych, a jednocześnie ogromnie ważnych, jest możliwość rozmowy z pacjentem w intymnych warunkach. Trudno bowiem o takie, gdy ktoś mieszka na 30 m² razem z całą rodziną. Pani Izabella Grzyb słyszała wręcz o takiej sytuacji, gdy pacjentka, by móc swobodnie porozmawiać, schodziła do komórki w garażu.
Stąd niezwykle ważnym jest, by nim dojdzie do prowadzenia konsultacji on-line, pacjent zadbał o jej należyte przygotowanie. W jego ramach pacjent powinien:
- rozmowę prowadzić w pomieszczeniu, którego drzwi można zamknąć
- sprawdzić jakość i niezawodność łącza internetowego
- przygotować sobie niezbędne hasła, by ich nie szukać w ostatniej chwili
Wartym rozważenia są też w tym przypadku jeszcze inne elementy, służące większemu poczuciu bezpieczeństwa i spokoju podczas rozmowy, jak:
- ewentualne wyposażenie w słuchawki
- poinformowanie innych domowników o swojej niedostępności
- zadbanie o opiekę nad dziećmi lub prowadzenie zdalnej terapii, gdy pójdą już spać
Czy zatem zawsze prowadzenie terapii zdalnych w zakresie psychologii i psychoterapii jest możliwe?
W tym zakresie to, co sprawdzi się w przypadku psychoterapii, nie zawsze będzie możliwe w sytuacji konieczności diagnozowania, gdzie osobisty kontakt jest niezmiernie ważny. Pracująca z małymi dziećmi Pani Izabella Grzyb mówi, iż rodzice postanowili obecnie poczekać. Podczas pierwszego spotkania przeprowadza się bowiem dokładny wywiad, zadając często trudne pytania i rodzice zdecydowanie wolą, by odbywało się to osobiście. Poza tym, pewnych procedur i badań psychologicznych nie da się zrobić zdalnie.
Tym samym obecny stan epidemii panujący w Polsce jest w niejednym przypadku przerwaniem procesu diagnostyki i profilaktyki. Jeżeli taki stan utrzyma się w dłuższej perspektywie, będzie to niebezpieczne dla pacjentów.
Zresztą, obecnie wstrzymane są również wszelkie komisje orzecznicze, zatem uzyskanie diagnozy w ośrodku psychologicznym niewiele da.
W przypadku dzieci starszych prowadzenie terapii w formie zdalnej sprawdza się lepiej. Natomiast w sytuacji dzieci młodszych, mających trudności by współpracować zdalnie, to rodzice otrzymują gotowe scenariusze zajęć z filmami instruktażowymi oraz zestawem pomocy, by chociaż w ten sposób starać się z dzieckiem pracować, nie przerywając terapii.
Odrębnym problemem są obecnie specjaliści pracujący w szkołach. Tutaj bowiem pomoc psychologiczna została praktycznie wstrzymana. Nie ma też obecnie żadnych wytycznych i oficjalnych rozporządzeń ze strony Ministerstwa Edukacji Narodowej (MEN) jak takie wsparcie miałoby ewentualnie wyglądać.
Podsumowując, praca zdalna stała się obecnie wręcz koniecznością. I czasami wręcz rozszerza się na takie elementy życia, w których niekoniecznie byśmy ją widzieli jeszcze jakiś czas temu. Podobnie dzieje się też w branży medycznej, jednakowoż nie wszystkie usługi można w ten sposób prowadzić. Pomoc psychologiczna w wielu aspektach może się odbywać w sposób zdalny, jednak są też i takie elementy, które wymagają osobistego spotkania. Zatem nie całą branżę usług i porad związanych z psychologią i psychoterapią da się przeorganizować na formę on-line.