Przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia planują poszerzenie koszyka świadczeń gwarantowanych w zakresie opieki stomatologicznej. Niestety pacjenci nie za bardzo wierzą w to, że mogą z tych świadczeń skorzystać, a z pomocą przyjść mogą tutaj ewentualnie samorządy.
Co zatem wiemy o potencjalnych zmianach w zakresie finansowania opieki stomatologicznej?
Z najnowszego projektu rozporządzenia, przekazanego już do konsultacji, wynika, iż o bezpłatne leczenie stomatologiczne w narkozie będą mogli ubiegać się rodzice dzieci:
- niewspółpracujących
- wyjątkowo źle reagujących na stres
- mających alergię na środki znieczulenia miejscowego
- z zaburzeniami ogólnorozwojowymi
Poza tym wprowadzone mają zostać również wizyty profilaktyczne dla dzieci w 3 roku życia, w trakcie których miałoby nastąpić wdrożenie profilaktyki ortodontycznej. Dzięki temu najmłodsi pacjenci będą mieli również szansę oswoić się z dentystą i zmniejszyć późniejszy lęk związany z samym zabiegiem stomatologicznym. Z kolei starszym pacjentom przysługiwać będzie proteza całkowita, górna lub dolna, oparta na zabezpieczonych korzeniach. Są to niektóre ze zmian, przewidzianych w projekcie rozporządzenia w tym zakresie.
Jak zauważa Magdalena Kołodziej, prezeska Fundacji My Pacjenci, tak naprawdę poszerzenie świadczeń gwarantowanych dla większości pacjentów niestety nic nie zmieni. Obecnie kolejki do stomatologa finansowanego z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) są tak długie, iż pacjenci są zmuszeni finansować leczenie we własnym zakresie. Jedynie ortodoncja do 12-go roku życia w większych miastach oraz przeglądy u dzieci są rzeczywiście bezpłatne. Pacjenci już niestety przyzwyczaili się do tego, iż leczenie zębów na NFZ to po prostu fikcja.
Generalnie w ramach opieki stomatologicznej finansowanej z NFZ co do zasady pacjentowi przysługuje:
- badanie stomatologiczne z instrukcją jak dbać o jamę ustną – raz w roku
- kontrolne badanie lekarskie – 3 razy w roku
- zdjęcie rentgenowskie wewnątrz ust
- leczenie próchnicy powierzchniowej
- usunięcie zębów
- usunięcie złogów nazębnych
- leczenie kanałowe zębów przednich u dorosłych oraz wszystkich zębów u dzieci oraz kobiet w ciąży
- leczenie protetyczne przy pomocy ruchomej protezy częściowej bądź też całkowitej protezy
- bezpłatna naprawa protezy – raz na 2 lata
Z kolei w zgodzie z najnowszym projektem rozporządzenia, przygotowanego przez urzędników Ministerstwa Zdrowia, NFZ sfinansuje również:
- zdjęcie pantomograficzne z opisem, raz na 2 lata w przypadku leczenia kanałowego oraz raz na 5 lat, w przypadku świadczeniobiorców rozpoczynających leczenie protetyczne
- świadczenie ogólnostomatologiczne wykonywane w znieczuleniu ogólnym w niektórych przypadkach
- lakierowanie zębów – 1/4 łuku zębowego
- protezę całkowitą opartą na zabezpieczonych korzeniach
- profilaktyczne świadczenie stomatologiczne dla dzieci w 3 roku życia
- wizyta adaptacyjna dla dziecka w 3 i 4 roku życia
O czym jeszcze warto wiedzieć w kontekście opieki stomatologicznej?
Co do zasady o tym jak trudno dostać się obecnie do stomatologa w ramach leczenia na NFZ świadczy chociażby interpelacja poselska dotycząca dyżurów stomatologicznych, złożona przez posła Krzysztofa Mulawa. Wynika z niej bowiem, iż od 2017 roku w Ełku i na obszarze całej wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego nie funkcjonuje w ogóle nocna i świąteczna opieka stomatologiczna. Od tego momentu kilkaset tysięcy mieszkańców Mazur oraz turystów odwiedzających te tereny, w nagłych przypadkach pozostaje bez możliwości opieki stomatologicznej i to pomimo, iż Ełk jest największym ośrodkiem w regionie, posiadającym 65,0 tys. mieszkańców, a w całym powiecie mieszka ponad 90,0 tys. osób.
Z informacji pochodzących z kolei z NFZ wynika, iż najbliższe Ełkowi podmioty, udzielające świadczeń w zakresie interwencyjnej, bezpłatnej nocnej i świątecznej opieki stomatologicznej, znajdują się w Olsztynie bądź Białymstoku, czyli w odległości 150 oraz 100 km od tegoż miasta. Mazury są niewątpliwie jednym z najbardziej wykluczonych komunikacyjnie regionów w naszym kraju, stąd też trudności z dostępnością opieki stomatologicznej są szczególnie dotkliwe.
Jak podkreśla Wojciech Konieczny, wiceminister zdrowia, niewątpliwie problemy z zabezpieczeniem świadczeń, występujące na terenie subregionu ełckiego, związane są przede wszystkim ze zmniejszającą się stale liczbą lekarzy. W latach 2020-2024 oddział NFZ ogłosił 5 uzupełniających postępowań konkursowych, dla grupy powiatów ełckiego, giżyckiego, gołdapskiego, oleckiego, piskiego, węgorzewskiego, z uwagi na brak zabezpieczenia świadczeń w zakresie nocnej i świątecznej opieki stomatologicznej. Niestety postępowania te zostały unieważnione z powodu braku złożonych ofert.
Nieco odmiennie temat ten widzą sami lekarze stomatolodzy, którzy uważają, że problem nie tyle leży w braku lekarzy, ile w niedostatecznym finansowaniu. Jak podkreśla Paweł Barucha, wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej i szef Komisji Stomatologicznej Naczelnej Rady Lekarskiej, przykładowo w Poznaniu miasto dofinansowało dyżury i chętni do pracy w nocy oraz święta się znaleźli. Koszty takie są wyższe niż w dzień, a dentysta dyżurujący w nocy dysponować musi monitorowanym gabinetem, gdzie będą przynajmniej dwie osoby. Nocą bowiem najczęściej trafiają się najtrudniejsi pacjenci i sam lekarz nie wystarczy. Nikt też przecież nie przyjdzie do pracy w niedzielę bądź też nocą, jeżeli mu się to naprawdę nie opłaca. Stąd też koniecznością jest zapłacenie wyższej stawki, bowiem praca ta jest specyficzna w nocy, gdzie zjawiają się najczęściej pacjenci z największymi problemami, którzy od dłuższego czasu odkładali leczenie.
Problemy z dostępnością opieki stomatologicznej są również w innych województwach, a szanse dostania się na dyżur dentystyczny finansowany z NFZ są niemalże praktycznie zerowe. Przykładowo w Małopolsce, w czasie nocnym i świątecznym dyżuruje jeden gabinet. Tak samo zresztą jak w województwie kujawsko-pomorskim, a w zachodniopomorskim po pomoc trzeba jechać do Szczecina, w Lubuskiem z kolei z bolącym zębem należy wybrać się do Zielonej Góry.
Co jeszcze ma wpływ na tak słabą sytuację w zakresie leczenia stomatologicznego finansowanego z NFZ?
Generalnie wydaje się, iż skoro mamy do czynienia ze zróżnicowaniem geograficznym, to z pomocą mogłyby tutaj przyjść samorządy. Jak podkreśla Marek Wójcik, pełnomocnik do spraw legislacyjnych zarządu Związku Miast Polskich, w wielu gminach funkcjonują już programy stomatologiczne, lecz dotyczą ona najczęściej wyłącznie profilaktyki pierwotnej, czyli przeglądów i nauki higieny. Zazwyczaj też objęte są nimi dzieci oraz młodzież.
Warto tutaj podkreślić, iż samorządy mogą nawet uzyskać dofinansowanie z NFZ swoich programów, lecz dotyczy ono wyłącznie świadczeń gwarantowanych i jest ono częściowe, a jego wysokość zależy od wielkości gminy. Tak naprawdę w ten sposób próbuje się niejako sfinansować świadczenia, za które w całości powinien przecież płacić NFZ.
W tym zakresie samorządy bardziej skupiają się obecnie na pomocy osobom będącym w kryzysach psychicznych, bo jest to najbardziej palący problem, a stomatologia jest tutaj po prostu dla nich zbyt droga.
Co ciekawe jednak są również i gminy, gdzie bezpłatne leczenie zębów nie jest fikcją, jak chociażby w Kleszczowie. Program profilaktyki zdrowotnej z zakresu stomatologii realizowany jest tam w 4 gabinetach stomatologicznych, gdzie mieszkańcy otrzymują bezpłatną pomoc na poziomie usług ponadstandardowych. Jak zauważa Klaudia Gajda, inspektor do spraw kontaktów z mediami w Urzędzie Gminy w Kleszczowie, program ten powstał w związku z problemem jaki dotknął mieszkańców gminy Kleszczów, z uwagi na utrudnioną możliwość korzystania z usług stomatologicznych, refundowanych przez NFZ. Najbliższy gabinet bowiem znajdował się w gminie Sulmierzyce i uznano, iż należy temu zaradzić w inny sposób. Powstał zatem program, który funkcjonuje od lutego 2023 roku, na podstawie uchwały Rady Gminy i w 2023 roku skorzystało z niego 4487 osób dorosłych.
Program ten uzyskał pozytywną opinię prezesa Agencji Ochrony Technologii Medycznych i Taryfikacji, bowiem opinię taką winien uzyskać każdy samorządowy program profilaktyki zdrowotnej. O tym jednak, iż nie jest to takie łatwe, przekonały się niedawno władze gminy Gostycyn, gdzie ich program w zakresie profilaktyki stomatologicznej na lata 2024-2027 został negatywnie zaopiniowany, a problemem było to, iż wskazane przez wnioskodawcę interwencje znajdują się w wykazie świadczeń ogólnostomatologicznych. Istniało zatem ryzyko podwójnego finansowania, a zatem ryzyko możliwości powielania u danego pacjenta świadczeń finansowanych ze środków NFZ.
Podsumowując, w najbliższym czasie spodziewać się należy zmian w zakresie finansowania opieki stomatologicznej ze strony NFZ. Przygotowany bowiem został projekt rozporządzenia, rozszerzający nieco opiekę stomatologiczną, finansowaną z NFZ. Niestety, chociaż urzędnicy Ministerstwa Zdrowia planują poszerzyć koszyk świadczeń gwarantowanych dla pacjentów, to ci jednak nie wierzą w to, że będą mogli z nich skorzystać. Tak naprawdę obecnie kolejki do stomatologa na NFZ są tak długie, iż zdecydowana większość pacjentów zmuszona jest finansować leczenie stomatologiczne we własnym zakresie. Pacjenci niestety już przyzwyczaili się do tego, iż leczenie zębów na NFZ to po prostu fikcja. W powyższym aspekcie najnowsze rozporządzenie raczej niewiele tutaj zmieni.