Powstała lista szpitali zakwalifikowanych do Krajowej Sieci Onkologicznej. Dzięki temu nikt nie będzie musiał podróżować kilkuset kilometrów do ośrodków wysokospecjalistycznych, bowiem część terapii dostępna będzie bliżej. Tym samym żaden pacjent chory na raka nie pozostanie bez leczenia. Poniżej uwagi i spostrzeżenia jakie w tym zakresie prezentuje Piotr Rutkowski, pełnomocnik dyrektora do spraw Narodowej Strategii Onkologicznej i Badań Klinicznych, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej Curie – Państwowy Instytut Badawczy Warszawa, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego
Co zatem jest istotne w kontekście powstania Krajowej Sieci Onkologicznej?
Ogłoszona została lista szpitali zakwalifikowanych do Krajowej Sieci Onkologicznej (KSO), która obowiązuje od 26 lipca 2024 roku do 26 lipca 2026 roku. Generalnie część przedstawicieli placówek medycznych nie zgadza się z kwalifikacją do poziomu Specjalistycznego Ośrodka Leczenia Onkologicznego, a już szczególnie duże zastrzeżenie mają przedstawiciele tych placówek, którzy nie zostali zakwalifikowani do trzeciego, najwyższego stopnia.
Generalnie KSO dokonała podziału placówek medycznych na odpowiedni poziom Specjalistycznego Ośrodka Leczenia Onkologicznego (SOLO), mianowicie:
- SOLO I
- SOLO II
- SOLO III
Niestety wygląda na to, iż zbyt dużą wagę przywiązujemy do numeracji, zapominając o istocie reformy. Tutaj poziom referencyjności jest powiązany z dostępnością metod diagnostyczno-terapeutycznych, liczbą i kwalifikacjami personelu medycznego oraz liczbą i rodzajem procedur. Każdy szpital pełni istotną funkcję w systemie i ma określone kompetencje, co odzwierciedla liczba chorych na różnych poziomach referencyjności.
Podobne rozwiązania przyjęto chociażby w Czechach, przywoływanych przez przedstawicieli Unii Europejskiej jako wzór usieciowienia opieki onkologicznej. Polska struktura jest w tym względzie bardziej zróżnicowana i rozproszona niż w Czechach, a szpitale są zarządzane przez różne podmioty. Jednakże cel sieci jest ten sam, mianowicie pacjenci mają być leczeni w wyspecjalizowanych ośrodkach.
Przykładowo, szpital zakwalifikowano do I poziomu może być doskonale wyspecjalizowany w usuwaniu danego typu nowotworu, lecz musi dokonywać konsultacji wielospecjalistycznej z poziomem III, by w ramach konsylium ustalić właściwą ścieżkę diagnostyczną i leczniczą dla chorego. Dla pacjenta istotnym jest, by trafił do ośrodka, który ma odpowiednie zasoby i doświadczenie. Z kolei szpitale kliniczne mają ugruntowaną pozycję w systemie lecznictwa, a KSO otwiera wszystkim drogę do rozwoju, chociażby dzięki środkom na inwestycje z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Jak informują przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia, z KPO na onkologię przeznaczono 5,5 mld zł, przy czym nie tylko na duże inwestycje, lecz również na te poprawiające komfort pacjenta.
Ważnym jest też, iż ustawa o KSO przewiduje tryb odwoławczy od decyzji prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) i każdy szpital ma prawo złożyć protest wraz z uzasadnieniem, odnośnie do zmiany kwalifikacji do odpowiedniego poziomu. Co 2 lata dokonywana będzie weryfikacja i ośrodek może wtedy zostać zakwalifikowany na inny poziom.
O czym jeszcze warto wiedzieć w kontekście nowych zasad obowiązujących placówki zajmujące się leczeniem pacjentów onkologicznych?
Generalnie finansowanie placówek zajmujących się leczeniem pacjentów onkologicznych ma być uzależnione od jakości świadczeń. Podstawowym wyznacznikiem ma być właśnie jakość i wszystkie szpitale, niezależnie od stopnia referencyjności, będą zobligowane do leczenia zgodnie z ustalonymi standardami, za których spełnienie przyznawane będą tak zwane współczynniki korygujące. Tutaj założenie, iż finansowanie idzie za jakością, powinno sprawić, że tak naprawdę każdy szpital będzie miał szansę na wyższe finansowanie, co jest nowym elementem w opiece zdrowotnej w naszym kraju.
Generalnie wejście w życie KSO oznacza przede wszystkim zmianę w organizacji opieki zdrowotnej. W każdym województwie powstała obecnie sieć placówek, mających zapewnić najlepszą opiekę chorym na raka, a szpitale będą współpracować na poziomie regionalnym, lecz będzie również możliwa współpraca pomiędzy województwami. Każdy pacjent ma mieć zapewnionego koordynatora, który wesprze go w organizacji leczenia. Wszystko to ma być monitorowane dzięki unowocześnionej karcie diagnostyki i leczenia onkologicznego – DiLO.
Niewątpliwie dzięki systemom informatycznym, które będą zbierać i analizować dane pochodzące z e-DiLO, NFZ będzie mógł prześledzić ścieżki pacjentów, a to z kolei umożliwi monitorowanie różnic w dostępie do optymalnej opieki onkologicznej, w zależności od miejsca zamieszkania i rodzaju świadczeniodawcy, w zakresie terminowości jak i prawidłowego przebiegu ścieżek pacjentów oraz kompletności i poprawności dokumentacji medycznej.
Wszystkie te procesy monitorowane będą nie tylko z perspektywy wyników, jak chociażby liczba powikłań czy też zgonów, ale również i czasu realizacji, jak chociażby oczekiwania na wyniki badań. W Krajowym Ośrodku Monitorującym (KOM) wydzielony został specjalny dział analityczny, który będzie przekazywać te dane do NFZ, Ministerstwa Zdrowia oraz Krajowej Rady Onkologicznej.
Jak zatem powstanie KSO ma wpłynąć na leczenie pacjentów onkologicznych?
Co do zasady powstanie KSO powinno usprawnić diagnostykę, leczenie i opiekę koordynowaną. Autorzy tego rozwiązania liczą na to, iż zminimalizowane zostanie występowanie nieprawidłowości, które do tej pory wpływały na efektywność leczenia, jak chociażby nieprawidłowo wykonane lub opisane badania, co przekładało się na konieczność ich powtarzania i wydłużenia diagnostyki, a więc opóźnienia w podjęciu terapii.
Obecne zmiany powinny sprawić, iż żaden pacjent nie pozostanie bez leczenia, a poza tym KSO pozwoli również lepiej wykorzystać dostępne kadry medyczne. Niewątpliwie liczba onkologów rośnie, lecz trzeba właściwie wykorzystać ich potencjał, gdyż dziś w naszym kraju mamy nierównomierny rozkład specjalistów. Z dotychczasowej praktyki wynika bowiem, iż większość koncentruje się w województwach pomorskim, mazowieckim i śląskim. Tymczasem w KSO chodzi o to, by chory leczył się bliżej miejsca zamieszkania, pod kontrolą ośrodków wysokospecjalistycznych i nie musiał podróżować kilkuset kilometrów, bo część terapii jest dostępna bliżej.
Tutaj istotnym jest wdrożenie centralnej infolinii oraz sieci koordynatorów, dzięki którym pacjent będzie wiedział do kogo się zgłosić. Koordynator umówi go do lekarza, bądź też wytłumaczy jaka ścieżka leczenia jest najlepsza i co ma czynić dalej. Centralna infolinia onkologiczna prowadzona przez NFZ ułatwi również przekierowanie poza województwo, gdzie mieszka pacjent, chorych z nowotworami rzadkimi, jak chociażby chłoniaki czy mięsaki.
KSO weszło w życie nieco później niż pierwotnie planowano, lecz było to z poparciem całego środowiska onkologicznego. Jest to niewątpliwie jedna z największych reform ostatnich dekad, gdy chodzi o opiekę onkologiczną i lepiej wprowadzić ją etapami, by uniknąć niepotrzebnych błędów. Dużą przeszkodą było tutaj opóźnienie w przygotowaniu systemów informatycznych, a w tym karty e-DiLO, bowiem jedynie pełna informatyzacja daje możliwość szczegółowego monitorowania jakości opieki. Nowa karta e-DiLO jest już testowana w wybranych ośrodkach onkologicznych, a koniecznością jest ustalenie możliwości i wymogów, w tym finansowania, dotyczących migracji systemu e-DiLO z informatycznymi systemami szpitalnymi.
Ostatnim etapem wdrożenia będą organizowane szkolenia z funkcjonalności e-DiLO dla pracowników placówek szpitalnych. Sieć pomyślana jest w ten sposób, by na samym początku znalazły się w niej wszystkie szpitale zajmujące się leczeniem pacjentów onkologicznych, aby nawet najmniejsza grupa pacjentów nie została z dnia na dzień bez opieki specjalistów. Stąd też w ustawie pojawiły się tak zwane ośrodki kooperacyjne, realizujące wąski zakres opieki onkologicznej, a szpitale będą miały czas na dostosowanie się do nowych standardów opieki.
Podsumowując, weszła już w życie Krajowa Sieć Onkologiczna, a tym samym ogłoszono listę szpitali zakwalifikowanych do tejże sieci, z podziałem na poziom specjalistycznego leczenia. Idea jest taka, aby placówki współpracowały ze sobą, a żaden pacjent nie został pozostawiony bez leczenia. Właśnie dzięki powstaniu Krajowej Sieci Onkologicznej nikt nie będzie musiał podróżować kilkuset kilometrów do ośrodków wysokospecjalistycznych, bowiem teraz część terapii dostępna będzie bliżej. Jednocześnie w najbliższym czasie spodziewać należy się wzrostu nakładów w tym zakresie, bowiem na onkologię przeznaczona zostanie część środków z Krajowego Planu Odbudowy. Wszystko to razem powinno przyczynić się do poprawy jakości leczenia oraz sytuacji pacjentów.